Mündəricat
Ədəbiyyat çox zəngin və rəngarəng ifadədir. O, struktur və tematik baxımdan oxşar olan ədəbiyyat növləri olan bir neçə ədəbi janrı əhatə edir. Bu janrlar üç kateqoriyaya bölünür: lirik , povest və dramatik .
Lirik mətnlər : xarakterik olan subyektivlik və metafora baxımından bizdə sonet , poeziya , haikai və satira var.
Povest mətnləri : hekayələrin qurulmasını əhatə edən roman , nağıl , xronika və qısa hekayə .
Dram mətnləri: teatra aid olan faciə , komediya , tragikomediya var. , fars və öz .
| Ədəbi Janr | Altjanrlar | Xüsusiyyətlər |
|---|---|---|
| Lirik | Poeziya | Beyt və misralarla formalaşan ədəbi konstruksiya. |
| Lirik | Sonet | 14 misra, iki terset və iki kvartetdən ibarət xüsusi şeir. |
| Lirik | Haikai | Yapon mənşəli qısa şeirlər, bir neçə sözlə dərin düşüncələri var. |
| Lirik | Satira | İronik və istehzalı ədəbi forma, şeir və ya nəsr. |
| Povest | Roman | Personal və süjetli uzun mətn |
| Povest | Nağıl | Qısa hekayə vəobyektiv. |
| Povest | Xroniki | Qısa hekayəyə bənzəyir, gündəlik hadisələr və jurnalist xarakteri ilə. |
| Povest | Nəfsan | Fantaziya və simvolika ilə povest, adətən nəsildən-nəslə ötürülür. |
| Dramatik | Faciə | Kədərli sonluqlarla faciəli rəvayət edilən hadisələr. |
| Dramatik | Komediya | Ümid dolu sonluqlarla yumor kəşfi. |
| Dramatik | Tragikomediya | Komik və fəlakətli aspektlərin birləşməsi. |
| Dramatik | Fars | Qısa və yumoristik mətn. |
| Dramatik | Avto | Dini və əxlaqi çalarlı mətn. |
Lirik janr
Lirik janrın mətnləri poetik xarakter daşıyır və subyektivliyi əlamət kimi gətirir, müəllifin və ya müəllifin emosiyalarını və nöqteyi-nəzərini vurğulayır, çox vaxt simvolik şəkildə və metaforalarla doludur.
Şeirlər, sonetlər, haykailər və satiralar lirik mətnlərdir. Şeir misralar və misralarla formalaşan bütün ədəbi konstruksiyadır, sonet isə 14 misra, iki üçlük və iki kvartet ilə xarakterizə olunan spesifik bir şeir növüdür.
Hakayalar yapon mənşəli qısa şerlərdir ki, onlar böyük məna daşıyırlar. bir neçə sözlə əks olunur. Nəhayət, satira şeir və ya nəsrlə edilə bilən istehza və istehza ilə dolu ədəbi formadır.
Ayrılıq soneti dir.Nümunə. Orada şair Vinícius de Moraes sevgi dolu ayrılıqda mövcud olan bütün kədər və qeyri-adekvatlığı ifşa edir.
Cütlüyün ayrıldığı an böyük bir yas, düzəlməz itki olur, burada barışmaq lazımdır. tənhalıqla və həyatın qeyri-müəyyənliyini qəbul edin. Beləliklə, müəllif bir gün bütün insanların yaşaya biləcəyi adi və kədərli hadisəni sözə çevirməyi bacarır.
Ayrılıq Sonneti (Vinícius de Moraes)
Ağlayanda qəfil gülüş gəldi
Səssiz və duman kimi ağ
Və birləşmiş ağızdan köpük yarandı
Və açıq əllərdən heyrət yarandı
Birdən külək oldu. külək
Gözlərdən axırıncı alovu söndürdü
Və ehtiras təqdimata çevrildi
Və hərəkətsiz an dram oldu
Birdən-birə
Sevgilini kədərləndirənlər qəmli oldu
Şad edənlər tək oldu
Yaxın, uzaq dost oldu
Həyat sərgərdan macəra oldu
Birdən, birdən-birə
Həmçinin bu haikai Fanni Luiza Düprenin uşaqlıqdakı bərabərsizlik, səfalət və iztirablara toxunduğuna baxın.
Soyuqdan titrəyən
küçənin qara asfaltında
uşaq ağlayır.
(Fanny Luíza Dupre)
Povest janrı
Povest janrı personajlar və hekayə ilə hekayəni əhatə edən ədəbiyyat növüdür. Budur romanlar, qısa hekayələr, salnamələr və nağıllar.
Romanlar bir hekayədən bəhs edən, adətən uzun, personajların və süjetin olduğu mətnlərdir. Qısa hekayələr də hekayədir, lakin onlar yığcamdır və obyektivlik gətirir.
Xronika da povest janrının bir hissəsidir. Qısa hekayə kimi o, adətən gündəlik hadisələri gətirir, çox vaxt publisistik xarakter daşıyır.
Digər tərəfdən, təmsillər fantaziya və simvolizmlə dolu povestlərdir və çox vaxt nəsillər boyu keçir.
A-nın müasir səhnədə diqqət çəkən bir romanı, məsələn, Torto Arado , Bahia əsilli Itamar Vieira Junior tərəfindən 2019-cu ildə nəşr olunmuş kitabdır.
Hekayə Şimal-şərqin hinterlandıda yaşayan və həyatları travmatik bir hadisədən qaynaqlanan iki bacıdan bəhs edir.
Bu, roman sosial məsələlərlə məşğul olarkən güc, müqavimət və həssaslıq gətirən güclü bir romandır. Aşağıdakı sitata baxın.
Mən çamadandan köhnə, kirli parçaya bükülmüş, ortasında tünd ləkələr və düyün olan bıçağı çıxaranda yeddi yaşımdan bir az çox idim.
Mənimlə birlikdə olan bacım Belonísia ondan bir yaş kiçik idi. Həmin hadisədən bir az əvvəl biz köhnə evin həyətində bir həftə əvvəl yığılmış qarğıdalı dənələrindən hazırlanmış gəlinciklərlə oynayırdıq. Onsuz da saralmış samanlardan istifadə edib, paltar kimi geyindik. Biz deyirdik ki, gəlinciklər varbizim qızlarımız, Bibiana və Belonísia qızları.
Nənəmizin həyətin kənarında evdən uzaqlaşdığını görəndə, torpağın azad olduğuna işarə kimi bir-birimizə baxdıq, sonra dedik ki, Donananın dəri çamadanında, köhnəlmiş yağ qoxuyan paltarlarının arasında gizlətdiyini kəşf etməyin vaxtı gəldi.
(Torto Arado, Itamar Vieira Junior)
Misal olaraq hekayə , biz gətiririk Və mənim onlarla dolu bir başım var idi , Marina Colasanti tərəfindən. Qısa mətn Contos de Amor Rasgado , 1986-cı il kitabının bir hissəsidir.
Müəllif burada ana sevgisini və qayğısını qızının saçını axtararkən göstərir. bit. Burada ümumi bir vəziyyət (və xoşagəlməz görünür, çünki bitlərin olması müsbət bir şey deyil) sevgi ilə yüklənir.
Hər gün səhərin ilk günəşində ana və qızı qapının ağzında oturardılar. Və qızının başını anasının qucağına qoyan ana onun bitlərini yığmağa başladı.
Çevik barmaqlar öz işini bilirdilər. Onlar sanki görürdülər, saçları gəzdirir, telləri ayırır, tellərin arasına diqqətlə nəzər salır, dərinin mavi rəngini açır. Yumşaq uclarının ritmik növbəsi ilə onlar dırnaqları ilə yüngülcə cızılan kiçik düşmənləri bir kafedə nəvazişlə axtarırdılar.
Həmçinin bax: Yerdəki Ulduzlar kimi film (xülasə və təhlil)Üzü anasının ətəyinin tünd parçasına basdırılmış, saçları səpələnmiş halda. alnının üstündə, qızı masaj edərkən özünü itirməyə icazə verdiO barmaqların nağara səsi sanki onun başını içəri keçirdi və səhərin artan hərarəti gözlərini qıyırdı.
Bəlkə də onu bürüyən yuxululuq, başqa barmaqlara tabe olan birinin xoş təslim olması, anası heç nə hiss etmədi.. səhər – bəlkə də, bir az da olsa, – ana, acgözlüklə boyun nahiyəsinin gizli redobuna dalaraq, tapıntısını baş və şəhadət barmağı arasında tutdu və onu qara barmaq boyunca dartdı. və qalibiyyət jestində parlaq sap, onu çıxartdı. ilk fikrini.
(Və onun başı onlarla dolu idi, Marina Colasanti)
Carlos Drummond de Andrade böyük addır Braziliya ədəbiyyatında və bir çox yazı növlərini tədqiq etmişdir.
Onun xronikasında Furto de Flor , Minas Geraisdən olan yazıçı bağdan bir çiçəyi oğurladığı və tamamilə quruyana qədər onun solmasını seyr etdiyi bir "qorxuluqdan" danışır.
Həmçinin bax: José de Alencarın 7 ən yaxşı əsəri (xülasə və maraqlarla)O, çiçəyə layiqli yer vermək istəyəndə, təbiəti qavrayışına uyğun olmayan kobud cavab alır.
O bağdan bir gül oğurlamışam. Binanın qapıçısı yatırdı, mən çiçəyi oğurladım. Evə gətirdim və bir stəkan suya qoydum. Tezliklə onun xoşbəxt olmadığını hiss etdim. Qədəh içmək üçün nəzərdə tutulub, gül isə sərxoş deyil.
Güldana uzatdım və onun zərif tərkibini daha yaxşı açıb mənə təşəkkür etdiyini gördüm. Bir çiçəkdə nə qədər yenilik var, yaxşı baxsaq. Oğurluğun müəllifi kimi,Mən onu qoruyub saxlamaq öhdəliyini öz üzərimə götürmüşdüm. Güldandakı suyu təzələdim, amma çiçək soldu. Mən sənin həyatından qorxdum. Onu bağçaya qaytarmağın bir faydası yox idi. Gül həkiminə belə müraciət etmir. Mən onu oğurlamışdım, öldüyünü gördüm.
Artıq qurumuşdu və ölümün xüsusi rəngi ilə onu yavaşca götürüb çiçək açdığı bağçaya qoymağa getdim. Qapıçı diqqətli oldu və məni danladı:
– Bu bağçaya evinizdən zibil atmağa gələn nə fikirdir!
(Furto de Flor, Carlos Drummond de Andrade tərəfindən). )
Dramatik janr
Dramatik janr, teatrda olduğu kimi, səhnəyə qoyulacaq hekayəni gətirən janrdır. Bu tip ədəbiyyatda janrlar var: tragediya, komediya, tragikomediya, fars və avto .
Bu alt janrların fərqli xüsusiyyətləri var. Faciədə rəvayət edilən hadisələr, adından da göründüyü kimi, faciəlidir. Bu hekayələrin sonu kədərli olur.
Komediyada tədqiq edilən yumordur (adətən ümidverici sonluq olur), tragikomediyada isə komik və fəlakətli cəhətlər var ki, bu da iki tel arasında qaynaşma yaradır.
Fars və avto bir daha dəyərli və daha görkəmli ədəbi üslub idi, birincisi qısa və yumoristik, ikincisi isə dini və əxlaqi çalarlı idi.
Avropada məşhur faciə Qərb mədəniyyəti. eramızdan əvvəl 427-ci ildə yazılmış Kral Edip dir. Antik dövrün ən mühüm yunan dramaturqlarından biri olan Sofokl tərəfindən.
Pyestanrılar tərəfindən lənətlənərək atasını öldürüb anası ilə evlənmək qərarına gələn Edip mifini təqdim edir. Hekayənin fəlakətli sonu var ki, bu da onu faciə kateqoriyasına uyğunlaşdırır.
EDIPUS — Uşağı sənə verən o idi?
SERVO — Bəli, mənim padşah
EDİP — Bəs nəyə görə?
SERV — Onu öldürmək üçün.
EDİP — Bir ana belə etdi! Lənət olsun!
SERVUS — Dəhşətli peyğəmbərlikdən qorxaraq belə etdi...
EDİP — Nə peyğəmbərlik?
SERVUS — O oğlan atasını öldürməlidir, ona görə də onlar dedi...
EDİP - Bəs onu niyə o qocaya verirsən?
SERVO - Yazığım gəldi, cənab! Bu adamdan xahiş etdim ki, onu vətənə, uzaq bir ölkəyə aparsın... İndi görürəm ki, onu ölümdən daha pis aqibətə qədər xilas edib! Yaxşı, əgər o uşaqsansa, bil ki, sən kişilərin ən bədbəxtisən!
EDIPUS — Dəhşət! Dəhşət! vay mənə! Hər şey doğru idi! Ey nur, səni son dəfə görəyim! Mən lənətə gəlmiş oğlum, anamın lənətə gəlmiş əri... və... atamın lənətlənmiş qatili!
