De Nachtwacht, van Rembrandt: analyse, details en geschiedenis achter het werk

Geschilderd in 1642, het schilderij De Nachtwacht gemaakt door de Nederlander Rembrandt van Rijn (1606-1669), is een van de meest gevierde werken van de westerse schilderkunst.

Op het doek zien we een groep soldaten waarvan de leider, kapitein Frans Banning Cocq, opvalt. Het sombere schilderij is een icoon van de 17e eeuw en behoort tot de Nederlandse barok.

Analyse van het kader De Nachtwacht

Over de totstandkoming van het kader

Het doek van Rembrandt was een Bestel Het werk werd in enkele jaren geschilderd (Rembrandt kreeg de opdracht in 1639) en werd voltooid in 1642.

De Nachtwacht is een militie groepsportret De schutterijen dienden destijds ter verdediging van de stad (in dit geval Amsterdam). Naast militaire taken namen de mannen deel aan optochten en processies en symboliseerden zij de burgertrots van de regio.

Alle geschilderde leden werden beschouwd als elite burgers van Amsterdam. Het was een sociaal en politiek prestige om deel uit te maken van de plaatselijke schutterij en wie tot de groep wilde behoren moest 600 gulden per jaar betalen en ermee instemmen geen taveernen en bordelen te bezoeken. De bevoorrechten moesten zelfs een jaarlijkse vergoeding betalen om in de "vereniging" te blijven.

Op het schilderij geeft de hoofdpersoon (kapitein Frans Banninck Cocq) een bevel aan zijn luitenant om de militie vooruit te sturen. De ongeorganiseerde groep militieleden is geschilderd alsof ze ten strijde trekken (hoewel historische documenten suggereren dat ze 's middags gewoon in optocht door de straten van de stad trekken).

Niemand vóór Rembrandt had een bewegend groepsportret gemaakt, in volle "dienst" (merk op hoe de Nederlandse schilder zelfs de rook van een van de geweren registreert).

Detail van het wapen in het frame

Kenmerken van de barok

Het is de moeite waard hier de nadruk te leggen op de theatraliteit en drama aanwezig in de geschilderde figuren, vooral door het spel van licht en schaduw.

Diagonale lijnen zijn ook kenmerkend voor de barok, in Rembrandts doek worden ze bereikt door het effect van de opgeheven lansen en wapens.

Het schilderij presenteert ook een consistente notie van diepte: de personages verschijnen in verschillende lagen afhankelijk van hoe ver weg ze zijn.

Een ander belangrijk kenmerk is het feit dat het schilderij een verslag van zijn tijd Een van de elementen die de historische periode hekelen is de aanwezigheid van een arquebus (een wapen dat voorafging aan het geweer), dat wordt gedragen door een in het rood geklede man aan de linkerkant van de afbeelding.

De Nachtwacht een innovatief kader

Hoewel het een groepsportret is, was Rembrandt innovatief door de personages niet in statische posities te schilderen, maar in actie, met een dynamische houding .

Groepsportretten uit die tijd volgden twee basisrichtlijnen: ze moesten trouw zijn aan de onderwerpen en sociale hiërarchieën duidelijk maken. De Nederlandse schilder in De Nachtwacht voldoet aan deze twee eisen en vindt vele andere opnieuw uit.

Op het scherm meerdere acties tegelijkertijd plaatsvinden : een subject onderaan de foto heft de militievlag, in de rechterhoek speelt een man op de trommel, verschillende leden van de groep maken hun wapens klaar terwijl rechtsonder op de foto een hond blaffend verschijnt.

Het licht lijkt verstrooid, niet uniform (in tegenstelling tot de andere gebruikelijke groepsportretten uit die tijd). Licht onderstreept hiërarchie van de aanwezige officieren: de personages vooraan, meer verlicht, zouden de belangrijkste zijn.

In de loop der jaren is de vraag gesteld of de hoofdrolspelers extra hadden betaald om meer aandacht te krijgen. Er schijnt nog geen conclusie over te zijn bereikt, maar in ieder geval is bekend dat elk van de achttien deelnemers de schilder heeft betaald om geportretteerd te worden.

Hoogtepunten van het bestuur De Nachtwacht

1. Kapitein Frans Banninck Cocq

De kapitein kijkt de toeschouwer in het gezicht. Frans Banninck Cocq was de burgemeester van Amsterdam en vertegenwoordiger van de Nederlandse protestantse leiding. Het licht in Rembrandts schilderij benadrukt zijn belang en protagonisme. Een curiositeit: de hand van de kapitein heeft zijn schaduw geworpen op de kleding van de luitenant.

2. Luitenant Willem van Ruytenburgh

De luitenant verschijnt in profiel en luistert naar de bevelen van de kapitein. Hij vertegenwoordigt de Nederlandse katholieken en is de tussenpersoon tussen de kapitein en de rest van de schutters.

3. de meisjes

Op het scherm zien we twee fel verlichte meisjes lopen. Die achteraan is nauwelijks waarneembaar, we zien alleen haar figuur. Die vooraan daarentegen is een soort mascotte van de groep. Ze draagt een dode kip die aan een riem aan haar middel hangt en een geweer (beide symbolen van het bedrijf).

Hoewel het meisje de afmetingen van een kind heeft, draagt het het gezicht van een volwassen vrouw. De vrouw van de schilder, Saskia, stierf in het jaar De Nachtwacht is afgerond en sommige kunsthistorici wijzen erop dat het zijn gezicht is dat op het gezicht van het meisje staat.

4. schild

Het schild werd enige tijd later aan het schilderij toegevoegd om vast te leggen wie de afgebeelde mannen waren.

5. vaandrig

De vaandrig onderaan het scherm draagt de vlag van de militiegroep.

6. rembrandt

Veel kunsthistorici vermoeden dat de man met de baret die even op de achtergrond van de afbeelding verschijnt, de schilder Rembrandt zelf zou zijn, die zichzelf op het doek naast de schutters heeft afgebeeld.

Het snijden van het frame

In 1715 werd het oorspronkelijke schilderij aan alle vier de zijden ingekort om in een daarvoor bestemde ruimte in het Amsterdamse stadhuisgebouw te passen.

Deze knip zorgde ervoor dat twee personages uit het scherm verdwenen. Zie hieronder het originele scherm, voor de knip:

Bestuur De Nachtwacht voordat hij in 1715 werd omgehakt.

We kennen de afbeelding momenteel alleen in haar geheel, omdat kapitein Frans Banninck Cocq twee andere kopieën van het schilderij liet maken, die intact zijn gebleven.

De naam van het kader wijzigen

De oorspronkelijke naam van het scherm dat we nu kennen als De Nachtwacht was Het gezelschap van Frans Banning Cocq en Willem van Ruytenburch .

Pas veel later, tussen de 18e en 19e eeuw, werd het stuk De Nachtwacht dankzij de zeer donkere achtergrond van het scherm, die het idee gaf dat het om een nachtlandschap ging (hoewel het beeld overdag was en een stop voorstelde die 's middags plaatsvond).

Na een restauratie is de verdonkerde vernis verwijderd en kan de schildering beter worden waargenomen.

Restauratie

Op maandag 8 juli 2019 is een restauratie van Rembrandts meesterwerk begonnen, uitgevoerd door twintig internationale deskundigen.

Het bijzondere van deze restauratie is dat alle werkzaamheden in het openbaar worden uitgevoerd. Het schilderij blijft op dezelfde plaats en er wordt glas geplaatst om het gebied waar de restaurateurs zullen werken te beschermen.

De restauratie zal ook online en live worden uitgezonden.

De restauratie kostte 3 miljoen euro en zou volgens de directeur van het museum, Taco Dibbits, een jaar moeten duren.

Aanvallen op het bord

In 1911 stak een werkloze schoenmaker het schilderij uit protest.

In september 1975 viel een man het doek aan met een broodmes, waardoor het schilderij ernstige schade opliep. Tijdens de aanval zei hij dat hij het "voor de Heer" deed. De beveiligers van het museum probeerden hem in bedwang te houden, maar het doek raakte beschadigd. Dit was de tweede aanval die het schilderij te verduren kreeg.

Een derde aanval vond plaats in 1990, toen een man zuur over het schilderij gooide.

Na elk van deze tragische gebeurtenissen De Nachtwacht is hersteld.

De 10.000.000ste prijs van de bezoeker

In 2017 besloot het Rijksmuseum een campagne te starten om de heropening te vieren. Het idee was om bezoeker nummer 10.000.000 te belonen en de gelukkige zou een avond met het schilderij winnen De Nachtwacht .

De winnaar was Stefan Kasper, een leraar en kunstenaar die de nacht doorbracht op een bed voor het schilderij.

Lees meer over deze innovatieve campagne:

Praktische informatie

Maak ook kennis met