Concrete kunst: concept, voorbeelden en context in Brazilië

Betonkunst (of concretisme) is een term van de Nederlandse kunstenaar Theo Van Doesburg (1883-1931) uit de jaren 1930. Deze artistieke stroming streefde ernaar op een directe en objectieve manier met de plastische elementen te werken.

Zo gebruikte hij vlakken, kleuren, lijnen en punten om niet-figuratieve werken .

Hoewel sterk verbonden met de abstracte kunst, kwam het concretisme op als een oppositie tegen de streng. schepper Theo Van Doesburg stelde:

Concrete schilderkunst is niet abstract, want niets is concreter, reëler dan een lijn, een kleur, een oppervlak.

De bedoeling van het concretisme was dus om afstand te nemen van elke representatie van de wereld. Het abstractionisme bracht, ook al stelde het iets niet figuratief voor, symbolische overblijfselen en uitdrukking van gevoelens.

Concrete kunst heeft daarentegen kenmerken als rationaliteit, verband met wiskunde en duidelijkheid tegen dat wat immaterieel en subjectief is.

Studie voor een concreet kunstwerk van Theo Van Doesburg

Naast Doesburg zijn andere grote Europese namen van deze stroming de Nederlander Piet Mondriaan (1872-1944), de Rus Kazimir Maliévitch (1878-1935) en de Zwitser Max Bill (1908-1994).

Betonkunst in Brazilië

In Brazilië begon deze beweging zich in de jaren vijftig te versterken, na de eerste Biënnale van het Museum voor Moderne Kunst in São Paulo (1951).

Het evenement bracht invloedrijke kunstenaars uit andere delen van de wereld samen en presenteerde het werk van Max Bill, dat prijzen won en verschillende kunstenaars in Brazilië inspireerde.

Zo ontstonden er twee trends van concrete kunst, georganiseerd door kunstenaars uit Rio de Janeiro en São Paulo.

O Voorste groep Enkele deelnemers van deze groep waren:

• Ivan Serpa (1923-1973)
• Lygia Clark (1920-1988)
• Hélio Oiticica (1937-1980)
• Abraham Palatinik (1928-2020)
• Franz Weissmann (1914-2005)
• Lygia Pape (1929-2004)

In São Paulo was de groep die zich vormde echter meer trouw aan de wiskundige en logische principes van het concretisme. De naam die zij kreeg was Rupture Groep Het is ontstaan uit een tentoonstelling van concrete kunst in 1952 in het MAM (Museum voor Moderne Kunst). Het werd gevormd door verschillende kunstenaars, waaronder:

• Waldemar Cordeiro (1925-1973)
• Luiz Sacilotto (1924-2003)
• Lothar Charoux (1912-1987)
• Geraldo de Barros (1923-1998)

Er zij aan herinnerd dat deze trend zich in Brazilië naast de schilderkunst ook manifesteerde in de vorm van beeldhouwkunst en concrete poëzie.

Neoconcretisme

Het neo-concretisme in Brazilië ontstond als een ontwikkeling van de concrete beweging, maar in oppositie daartegen.

O Manifest Neoconcrete wordt dan georganiseerd door kunstenaars van Voorste groep in 1959, en stelt een grotere vrijheid van creatie en een terugkeer naar subjectiviteit voor, evenals de mogelijkheid van interactie tussen het publiek en het werk.

Voorbeelden van concrete en neoconcrete kunst

Tripartiete eenheid van de Zwitser Max Bill, is een sculptuur die werd tentoongesteld op de Eerste Biënnale voor Moderne Kunst van São Paulo in 1951. Als winnaar van de prijs voor de beste sculptuur viel het werk op in de Braziliaanse artistieke scene.

Tripartiete eenheid Krediet: Arquivo Histórico Wanda Svevo - Fundação Bienal São Paulo.

Lygia Pape maakte eind jaren vijftig een serie houtsneden, getiteld Weven .

Weven (1957), door Lygia Pape

Helio Oiticica maakte ook veel concretistische en neoconcretistische experimenten, waaronder de Meta schema's Deze werken zijn gemaakt in gouache en karton en brengen kernachtige geometrische vormen.

Meta-schema (1958), door Helio Oiticica

Lygia Clark maakte een serie vouwsculpturen die ze Bugs De werken zijn ontworpen in de jaren zestig, toen het neoconcretisme al bestond.

Werk van de serie Bugs door Lygia Clark, 1960.

Bibliografie: PROENÇA, Graça. Geschiedenis van de kunst. São Paulo: Editora Ática, 2002.