5 werken om Euclides da Cunha te leren kennen

Euclides da Cunha (1866-1909) is een van de grote namen uit de Braziliaanse literatuur.

Hoewel zijn bekendste werk Het kreupelhout (1902), waarin de Canudos-oorlog wordt beschreven, heeft de schrijver uit Rio de Janeiro nog andere belangrijke werken uit de nationale literatuur.

Het kreupelhout

Het kreupelhout (1902) is Euclides da Cunha's beroemdste werk, dat hem vestigde als een van de grootste schrijvers van de Braziliaanse literatuur.

Het boek had de belangrijke functie van het presenteren van landelijk Brazilië aan een stedelijk Brazilië Het was een harde, tot nu toe weinig bekende streek waar de mensen in stilte leden.

In het werk lezen we de achtergronden van de Oorlog van Canudos die plaatsvond in het binnenland van Bahia tussen 1896 en 1897, onder leiding van Antônio Conselheiro.

Het persoonlijke verhaal dat de schrijver ertoe bracht Het kreupelhout Nadat hij van de legerschool in Urca (Rio de Janeiro) was gestuurd omdat hij anti-monarchist was, begon Euclides da Cunha, die republikein was, voor de krant te schrijven.

Vanwege zijn politieke overtuigingen werd hij uitgenodigd in Canudos, in het binnenland van Bahia, om het conflict tussen de militairen en de lokale bevolking van dichtbij mee te maken. Het was in deze regio dat hij getuige was van de gewelddadige botsing waarover hij besloot te schrijven.

De religieuze gemeenschap, geleid door Antônio Conselheiro, raakte betrokken bij een bloedige strijd in de sertão. Het zou gaan om een opstand tegen de Republiek (ten gunste van de monarchie), maar toen Euclides daar aankwam, werd hij geconfronteerd met een bloedbad dat door de militairen was aangericht tegen de plaatselijke bevolking.

Vier expedities van het leger werden naar Canudos gestuurd om te vechten tegen de 20 duizend inwoners van de regio die slechts gewapend waren met rustieke wapens (stenen en stokken). De militairen, talrijker, droegen granaten en vuurwapens. Het conflict, buiten proportie, was een van de grootste bloedvergieten in onze geschiedenis en, dankzij Het kreupelhout weten we meer over het onrecht in de regio.

Op uitnodiging van de krant O Estado de São Paulo maakte Euclides da Cunha als correspondent een reeks reportages waarin hij de gebeurtenissen aan de kaak stelde. Tegelijkertijd schreef hij in een notitieboekje op wat hij zag - het materiaal waarmee hij zijn grote werk zou opbouwen: Het kreupelhout .

Het boek is verdeeld in drie delen: in het eerste deel, Het land, wordt de harde, dorre realiteit van de sertão verteld. Hier wordt een gedetailleerde beschrijving gegeven van de typische planten, het klimaat en de problemen die betrekking hebben op de omgeving van de sertanejo.

In het tweede deel (O Homem) wordt gesproken over het subject dat deze ruimte bewoont, de sertanejo. Het is de beroemde zin van Euclides da Cunha "De sertanejo is vooral een sterke man", waarmee hij de veerkracht van deze bewoners van de sertão prijst. De auteur legt vooral in dit deel de culturele uitingen en eigenaardigheden vast van mensen die met enorme moeilijkheden leefden

Het laatste deel van het boek (De strijd) wordt dan weer als het belangrijkste van het werk beschouwd, omdat de auteur hier in detail het bloedbad van Canudos beschrijft, met alle wreedheden waarvan hij persoonlijk getuige was.

Dankzij zijn dappere onderneming - het verslaan van de Canudos-oorlog en de publicatie van zijn verslagen en boek Het kreupelhout - Euclides da Cunha verwierf in zijn generatie enorme bekendheid en publieke erkenning.

Na de release werd het verhaal bewerkt voor film, televisie en theater.

Ontdek een diepgaande uitleg van het werk door het artikel Os sertões de Euclides da Cunha: resumo e análise te lezen.

Lees Os sertões in zijn geheel in pdf formaat.

Amazonia - Een verloren paradijs

Een van Euclides da Cunha's belangrijkste werken is Amazon Tussen 1907 en 1908 trok de schrijver naar het noorden van het land en uit deze reis vloeide het boek Amazônia voort.

In tegenstelling tot Het kreupelhout wat een voltooid werk was, Amazon (waarvan Euclides idealiter wilde dat het "A Paradise Lost" zou heten) bestaat uit een reeks gefragmenteerde en onvoltooide geschriften die Euclides da Cunha schreef zonder een definitieve eenheid aan het werk te hebben gegeven omdat zijn leven werd onderbroken door een onverwachte dood.

De eerste keer dat de schrijver met het thema Amazone werkte was toen hij op 14 november 1898 een artikel publiceerde voor de krant O Estado de S.Paulo, waarvoor hij werkte, onder de titel "Zuidelijke grens van Amazonas: kwestie van grenzen".

Als in Het kreupelhout Euclides da Cunha wees op interne problemen in het land zelf, in Amazonia richtte de schrijver zich op de grensdrama in de Externe conflicten tussen Brazilië en Peru om de scheidslijn tussen de landen af te bakenen

In de Estado de S.Paulo publiceerde Euclides een reeks artikelen over dit onderwerp, waarin hij het belangenconflict in het gebied aan de kaak stelde en benadrukte hoe belangrijk het is dat de Braziliaanse regering een standpunt inneemt om het Amazonegebied niet aan zijn buren te verliezen.

Amazon is een werk dat nauw verbonden is met de tegenslagen in het persoonlijke leven van Euclides da Cunha. De schrijver was destijds getrouwd met Ana Emília Ribeiro da Cunha. Terwijl Euclides twee jaar door het Amazonegebied reisde om zijn werk te maken, had Ana Emília, die in Rio de Janeiro bleef, een reeks buitenechtelijke affaires en werd ze verliefd op een militair, cadet Dilermando de Assis, dieinclusief zwanger worden en een kind krijgen.

Bij zijn thuiskomst realiseerde Euclides da Cunha zich wat er was gebeurd en ging wanhopig achter Ana Emília's minnaar aan. In een gevecht met Dilermando de Assis werd de schrijver op 15 augustus 1909 doodgeschoten.

De tragedie eindigt daar niet. Op 4 juli 1916 was Dilermando de Assis, die de auteur het leven kostte, in een notariskantoor toen hij werd aangevallen door Euclides da Cunha Filho. Om de dood van zijn vader te wreken, schoot de zoon op Dilermando. De schoten kostten hem niet het leven, maar in zijn verdediging schoot Dilermando terug en dit schot, jawel, doodde Euclides da Cunha Filho.

Castro Alves en zijn tijd

De lezing die Euclides da Cunha in 1907 gaf werd een literair werk en is de belangrijke test gepubliceerd door de schrijver.

Bij die gelegenheid heeft het bestuur van het Academisch Centrum XI de Agosto (van de rechtenfaculteit van de USP) Euclides da Cunha, die reeds bekend was om zijn literaire werk, uitgenodigd om te spreken over de productie van de romantische dichter Castro Alves.

Mijn jonge landgenoten, in de boeiende brief die u mij stuurde met de uitnodiging om deze lezing over Castro Alves te houden, kan ik uw buitengewone genegenheid voor de dichter ontdekken.

De schrijver nam de uitnodiging aan en gaf de lezing op uitnodiging van de studenten. Later werd de presentatie getranscribeerd en omgezet in een boek en werden er teksten aan toegevoegd van Castro Alves zelf (bekend als de dichter van de slaven) en ook van Euclides da Cunha.

Met het idee was het samenbrengen van de twee schrijvers Het boek gaat in op de overeenkomsten in het levensverhaal van de twee meesters van de Braziliaanse literatuur. En dat zijn er veel: beiden waren republikeinen, abolitionisten, schreven geëngageerd, waren verbonden aan leerstoel nummer 7 van de Braziliaanse Academie van Letteren (Castro Alves was beschermheer en Euclides was de tweede bewoner).

Om nog maar te zwijgen van de overeenkomsten in hun persoonlijke leven: beiden hadden een slechte gezondheid, hadden tuberculose, hadden tragische liefdesaffaires (Castro Alves met Eugênia en Euclides met Ana), stierven jong door wapengeweld (Castro Alves schoot zichzelf per ongeluk dood en Euclides werd vermoord).

De lezingenreeks waaraan Euclides da Cunha deelnam, had tot doel fondsen te werven voor de bouw van standbeelden van drie voormalige rechtenstudenten (de romantische dichters Álvares de Azevedo, Castro Alves en Fagundes Varela).

Correspondentie van Euclides da Cunha

Tijdens zijn leven correspondeerde Euclides da Cunha met vrienden door middel van talloze brieven, waarvan vele geschreven tijdens een van zijn lange reizen.

Er zijn bijvoorbeeld briefwisselingen met Machado de Assis, die een groot leraar en vriend was, en in een van zijn brieven feliciteerde hij Euclides da Cunha met zijn verkiezing tot lid van de Braziliaanse Academie van Letteren:

Het is niet nodig u te vertellen hoe verheugd wij waren over uw verkiezing tot lid van de Academie en over de hoge stemmen die u kreeg, die zo verdiend waren. De weinigen die u vanwege eerdere verplichtingen hun stem niet gaven, waren ongetwijfeld even tevreden.

De correspondentie getuigt niet alleen van het beroepsleven van de auteur en zijn betekenis in de literaire wereld, maar ook van zijn bewogen persoonlijke leven. Zo zijn er brieven die worden uitgewisseld met zijn vrouw Ana Ribeiro, zijn vader en zijn zwager.

Euclides da Cunha werd in 1866 in Rio de Janeiro geboren, werd op jonge leeftijd moederloos en ging naar de militaire school van Praia Vermelha. Op 17-jarige leeftijd schreef hij zijn eerste gedichten en krantenartikelen, maar wegens geldgebrek besloot hij een militaire loopbaan te volgen.

Abolitionist en republikein, Euclides da Cunha werd al snel van de militaire school gestuurd en ging werken bij een krant waar hij nog dichter bij de wereld van het schrijven kwam.

Idealistisch, verlangde de schrijver naar een nieuw Brazilië, vooral een zonder slavernij. Veel van zijn persoonlijke geschiedenis is bekend door deze brieven.

De publicatie van de correspondentie die hij tijdens zijn leven schreef, brengt ongeveer 400 door Euclides de Cunha geschreven exemplaren bijeen (waarvan 107 ongepubliceerde brieven), en laat de lezer iets zien van het leven van de auteur voor en na zijn roem.

De correspondentie werd gedurende 17 jaar uitgewisseld met de meest uiteenlopende gesprekspartners (Joaquim Nabuco, Coelho Neto, Machado de Assis, vrienden en familie) en onthult Euclides' politieke en literaire ideologieën, alsook zijn intieme drama's.

In de marge van de geschiedenis

Postuum uitgegeven, In de marge van de geschiedenis is een werk dat voortvloeit uit Euclides da Cunha's werk in het noorden van het land.

De auteur werd in 1904 door de baron van Rio Branco aangesteld als hoofd van de Braziliaanse Verkenningscommissie van de Boven-Purus om de diplomatie van beide landen te adviseren. Dankzij deze functie had Euclides da Cunha een enorme veldervaring in het Amazonegebied, tot dan toe onbekend bij de meeste Brazilianen.

In de marge van de geschiedenis bundelt een reeks minder bekende reportages en artikelen die in kranten en tijdschriften werden gepubliceerd. De spaarzame teksten werden destijds in de pers gepubliceerd en uiteindelijk postuum in boekvorm verzameld.

Op In de marge van de geschiedenis Euclides da Cunha was lange tijd in de regio en keerde pas in 1906 terug naar Rio de Janeiro omdat hij malaria kreeg.

In de marge van de geschiedenis is een plaat tussen het literaire en het niet-literaire en gaat niet alleen over politieke kwesties maar ook over de natuur, de plaatselijke bewoners, de cultuur van de noordelijke regio van het land:

De overheersende indruk die ik had, en die misschien overeenkomt met een positieve waarheid, is deze: de mens is daar nog steeds een onbeschaamde indringer. Hij arriveerde zonder verwacht of gewenst te zijn - toen de natuur nog bezig was haar meest uitgestrekte en luxueuze hal in te richten.

Lees In de marge van de geschiedenis in volledig pdf-formaat.

Kijk eens naar de artikelen: