De naam van de roos, van Umberto Eco: een samenvatting en analyse van het werk

De naam van de roos is een boek uit 1980 van de Italiaanse schrijver Umberto Eco. In 1986 verscheen de gelijknamige film van de Fransman Jean-Jacques Annaud.

Het verhaal speelt zich af in een Benedictijns klooster, waar een broeder wordt opgeroepen om deel te nemen aan een raad van geestelijken die onderzoek doet naar ketterij, maar er beginnen mysterieuze moorden te gebeuren.

Dit verhaal is een klassieker geworden, waarin Sherlock Holmes geïnspireerde onderzoeksromantiek, religie, erotiek, geweld en een vleugje humor midden in de Middeleeuwen worden vermengd.

Het werk kreeg enorme erkenning en maakte van Umberto Eco een gevierd schrijver.

(Let op, het artikel bevat spoilers !)

Samenvatting van De naam van de roos

De komst van de Franciscanen in het klooster

Toen de franciscaanse monnik William of Baskerville in 1327 aankwam in een benedictijnenklooster in Noord-Italië, kon hij zich niet voorstellen wat hij de komende dagen zou meemaken.

Willem neemt de novice Adso de Melk mee, een jongeman uit een elitaire familie die onder zijn voogdij staat.

Scène uit de film De naam van de roos met acteurs Sean Connery en Christian Slater...

De verteller van het verhaal is de oude man Adso, die terugdenkt aan gebeurtenissen uit zijn jeugd. Hier is het al mogelijk om het contrast tussen jeugd en ouderdom waar te nemen, door hetzelfde personage in twee verschillende levensmomenten te plaatsen.

De twee komen te paard aan bij het enorme klooster en worden naar een kamer gebracht waar men vanuit het raam een klein kerkhof kan zien. William observeert een gier die rond een pas gedekt graf cirkelt en verneemt dat een jonge pastoor onlangs onder dubieuze omstandigheden is overleden.

Het onderzoek

Vanaf dat moment beginnen meester en leerling een onderzoek naar de zaak, die door de andere religieuzen als het werk van de duivel wordt gezien.

Na verloop van tijd vallen er nog meer doden en Guillermo en Adso proberen deze in verband te brengen en het mysterie rond de religieuze instelling te begrijpen.

Zo ontdekken ze dat het bestaan van een geheime bibliotheek verband hield met de morbide gebeurtenissen van de plaats. In deze bibliotheek werden boeken en geschriften bewaard die als gevaarlijk voor de katholieke kerk werden beschouwd.

De personages William van Baskerville en Adso de Melk in de geheime bibliotheek in een scène uit de film

Dit komt omdat dergelijke archiefstukken leringen en beschouwingen uit de klassieke oudheid bevatten die het katholieke dogma en het christelijke geloof op de helling zetten.

Een van de overtuigingen die door de machtige hoge geestelijkheid werd verspreid, was dat lachen, vermaak en komedie de samenleving verstoorden en de aandacht afleidden van spiritualiteit en de vrees voor God. Daarom werd het religieuze mensen afgeraden te lachen.

Een van de verboden boeken in de bibliotheek was een verondersteld werk van de Griekse denker Aristoteles over de lach.

William en Adso slagen erin, door rationeel en onderzoekend denken, de bibliotheek te bereiken, een plaats die een enorm aantal werken bevatte. De constructie van een dergelijke plaats was vrij complex, waardoor het een echt labyrint werd.

De misbruiken van de Kerk en de passie van Adso

De plot bevat ook scènes waarin het misbruik van de kerk tegen de boeren aan de kaak wordt gesteld. Zij schonken voedsel aan de armen in ruil voor seksuele uitbuiting.

Op een gegeven moment komt Adso een jonge vrouw tegen (de enige die in de plot voorkomt), en de twee raken seksueel betrokken, in een scène vol erotiek en schuldgevoel. Adso begint amoureuze gevoelens te ontwikkelen voor het boerenmeisje.

De novice Adso krijgt een romantische relatie met het jonge boerenmeisje...

De inquisitie

Een oude vijand van William, Bernardo Gui, een machtige broeder die een van de wapens is van de Heilige Inquisitie, arriveert in het klooster om beschuldigingen van ketterij en hekserij te onderzoeken.

Bernardo plaatst zichzelf vervolgens als een obstakel voor Baskerville en Adso om hun onderzoek, dat al voor problemen zorgt bij de hoge heren, af te ronden.

Bernardo Gui is een machtige middeleeuwse inquisiteur...

Er gebeuren enkele gebeurtenissen met twee broeders en het boerenmeisje op wie Adso verliefd is. Alle drie worden ze aangeklaagd als ketters, waarbij het meisje als heks wordt gezien.

Er wordt een tribunaal gehouden met de bedoeling dat zij de moorden bekennen en vervolgens op de brandstapel komen.

Op het moment dat de beklaagden op de brandstapel werden gezet en de meeste mensen het verloop van de feiten volgden, gingen William en Adso naar de bibliotheek om enkele werken op te halen.

De ontvouwing van de feiten

Daar komen ze Jorge de Burgos tegen, een van de oudste pastoors van het klooster, die, hoewel blind en vervallen, de echte "bewaker" van de bibliotheek was. William beseft dan dat alle sterfgevallen te wijten waren aan de oude Jorge.

Jorge de Burgos is de oude blinde broeder die de bibliotheek bewaakt...

In een moment van verwarring ontstaat er een grote brand in de bibliotheek, waarbij Jorge de Burgos omkomt en Adso en zijn meester er levend uitkomen met enkele boeken.

Door de brand in het klooster wordt de aandacht afgeleid van het proces en de vreugdevuren, zodat de boerin erin slaagt te ontsnappen.

Adso en William verlaten de plaats en gaan hun eigen weg in het leven, om elkaar nooit meer te ontmoeten. Het enige wat Adso nog rest is de bril van zijn meester en de herinnering aan zijn passie voor het boerenmeisje, waarvan hij nooit de naam heeft geweten.

Betekenis van De naam van de roos

Een van de grote merkwaardigheden van het werk heeft te maken met de keuze van de titel. De naam van de roos lijkt te zijn gekozen om de lezer zelf een interpretatie te laten geven.

Bovendien was de uitdrukking "de naam van de roos" in de middeleeuwen een symbolische manier om de enorme kracht van woorden uit te drukken.

Zo zouden de bibliotheek en de door de Kerk verboden werken volledig verbonden zijn met de naam van dit grote literaire werk.

Analyse en curiosa over het werk

Het verhaal speelt zich af op een cruciaal moment in de mensheid, wanneer er een overgang is van middeleeuws naar renaissance-denken.

Zo vertegenwoordigt Willem van Baskerville het humanisme, het logisch denken, de nieuwe ideeën, de valorisatie van de wetenschap en de mens, terwijl de andere religieuzen symbool staan voor het achterlijke en mystieke denken dat heel Europa in de middeleeuwen omhulde.

We kunnen Friar William ook vergelijken met het karakter van Sherlock Holmes, een sluwe Engelse detective gecreëerd door de schrijver Sir Arthur Conan Doyle. The Hound of the Baskervilles.

De verteller, de beginneling Adso de Melk, fungeert als een rode draad, stuurt de lezer om de situaties te begrijpen en trekt ook een parallel met Watson, de trouwe schildknaap van Sherlock Holmes.

De oude Jorge van Burgos is geïnspireerd op Jorge Luis Borges, de Argentijnse schrijver die aan het eind van zijn leven blind werd en verschillende werken schreef die zich afspelen in bibliotheken. De monnik Jorge de Burgos wordt door Humberto Eco beschreven als "het geheugen van de bibliotheek".

De plot vertelt ons over een reeks moorden en hoe deze plaatsvonden, maar het belangrijkste doel van het verhaal is ons de fijne kneepjes en gedachten van het religieuze bedrijf in de lagere middeleeuwen te laten zien, in contrast met de nieuwe humanistische opvattingen die opkwamen. Op deze manier hebben we een verhaal dat dient als kroniek van het klerikale leven.

Er worden ook veel filosofische thema's behandeld en één die opvalt is de discussie over de waarde van plezier en lachen. Op deze manier presenteert de schrijver ons een werk dat lichtheid, goede humor en de vrije expressie van alle mensen verdedigt.

Verfilming

De verfilming van het boek, zes jaar na de publicatie ervan, gaf het verhaal meer zichtbaarheid. Hoewel het gepresenteerde verhaal korter is, is de film trouw aan het boek en heeft hij de kracht om ons mee te voeren naar het middeleeuwse verleden.

De productie van de speelfilm duurde 5 jaar en er zat slechts één vrouw in de cast, het enige vrouwelijke personage.

Er werd gefilmd in Italië en Duitsland en de film bracht 77 miljoen op. In 1987 won hij de César voor beste buitenlandse film en het jaar daarop de Bafta Beste acteur voor Sean Connery.

Technisch gegevensblad

Wie was Umberto Eco?

Umberto Eco was een Italiaanse schrijver, geboren op 5 januari 1932.

Hij studeerde af in filosofie en literatuur aan de universiteit van Turijn en werd later hoogleraar aan die instelling. Hij wijdde zich intensief aan semiotisch onderzoek, wat resulteerde in een boek met de titel Open werk (1962).

Hij was een groot geleerde van de middeleeuwen en van St. Thomas van Aquino en lanceerde in 1964 het boek Apocalyptisch en geïntegreerd.

In 1980 publiceert zij De naam van de roos Andere belangrijke boeken van de auteur zijn: Het teken (1973), Algemene Verhandeling over Semiotiek (1975), De slinger van Foucault (1988), De begraafplaats van Praag (2010) e Het getal nul (2015).