Εννοιολογική τέχνη: τι είναι, ιστορικό πλαίσιο, καλλιτέχνες, έργα

Η εννοιολογική τέχνη άρχισε να διαδίδεται από τα μέσα της δεκαετίας του '60 και μετά (αν και υπήρχαν πρόδρομοι δεκαετίες νωρίτερα), από καλλιτέχνες που ενδιαφέρονταν να παράγουν έργα ικανά να προωθήσουν το διάλογο και να προκαλέσουν προβληματισμό προκαλώντας το κοινό.

Σε αυτό το είδος δημιουργίας η ιδέα (η ιδέα) είναι πιο σημαντική από την εμφάνιση του έργου.

Τι είναι η εννοιολογική τέχνη;

Στην εννοιολογική τέχνη η ιδέα (ή, όπως λέει το όνομα, η ιδέα) είναι η πιο σημαντική πτυχή του έργου. Σε αυτό το είδος τέχνης, η ιδέα υπερισχύει της μορφής και, η εκτέλεση και η ομορφιά, λαμβάνονται ως δευτερεύοντα στοιχεία.

"η τέχνη δεν έχει να κάνει με την ομορφιά"

Joseph Kosuth

Υπάρχουν διαφορετικές εκδηλώσεις Η εννοιολογική τέχνη μπορεί να είναι, για παράδειγμα, μια παράσταση (που συνδέεται περισσότερο με το θέατρο), όπου το ίδιο το σώμα του καλλιτέχνη μπορεί να διαβαστεί ως υποστήριξη. Αυτή είναι η ίδια κίνηση που συμβαίνει με την τέχνη του σώματος.

Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της εννοιολογικής τέχνης;

Η απόρριψη του αντικειμενισμού

Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι οι εννοιολογικοί καλλιτέχνες αρνούνται την ιδέα του αντικειμενισμού.

"Αν θέλουμε το έργο να είναι σημαντικό για την εποχή μας, δεν μπορούμε να κάνουμε διακοσμητική τέχνη ή απλώς οπτική ψυχαγωγία".

Joseph Kosuth

Σε αυτό το συγκεκριμένο είδος τέχνης δεν έχει σημασία η τεχνική, η εκτέλεση, το απτό αντικείμενο, το σημαντικό εδώ είναι να προωθείται ο προβληματισμός, να διεγείρεται το κοινό να αναρωτηθεί.

Αμφισβήτηση του συστήματος

Οι καλλιτέχνες που ασκούν την εννοιολογική τέχνη είναι έναντι μιας καθαρά στοχαστικής αξιολόγησης παραδοσιακή τέχνη, αυτό που θέλουν είναι να εγείρουν μια συζήτηση ιδεών, να συζητήσουν το ερώτημα τι είναι τέχνη και, πάνω απ' όλα, να αμφισβητήσουν το σύστημα, να το ανατρέψουν.

Υπάρχει μια κίνηση προς την κατεύθυνση αμφισβήτηση του ρόλου των θεσμών Ποια είναι η λειτουργία του χώρου της γκαλερί, του μουσείου; Ποια είναι η λειτουργία της αγοράς; Της κριτικής;

Η σημασία ενός συμμετοχικού κοινού

Συχνά η εννοιολογική τέχνη παράγεται από μεταφορές τις οποίες, μόνο με το κοίταγμα, ο θεατής δεν θα μπορέσει να αποκωδικοποιήσει. Το έργο στη συνέχεια καλεί το κοινό να ενεργοποιήσει άλλες συσκευές αυξάνοντας την ανάγκη για διαδραστικότητα, απτική εμπειρία, προβληματισμό, υποκινώντας μια μακρύ βλέμμα .

Με αυτή την έννοια, η αύρα του έργου τέχνης χάνει την αξία της, δίνοντας τη θέση της σε έναν χώρο περισυλλογής, που απαιτεί μια ενεργή στάση από αυτόν που στέκεται μπροστά στη δημιουργία.

5 Παραδείγματα εννοιολογικών έργων

Parangolé από Helio Oiticica

Όσον αφορά τη βραζιλιάνικη εννοιολογική τέχνη, είναι αδύνατο να μην αναφέρουμε τη δημιουργία parangolé Ο καλλιτέχνης έγινε επίσης διάσημος για μια σειρά αισθητηριακών εγκαταστάσεων, αλλά ίσως η πιο δημοφιλής παραγωγή του ήταν parangolé .

Το έργο αποτελείται από καλύμματα κατασκευασμένα από διάφορα υλικά (μια σειρά από διαφορετικές υφές και χρώματα), τα οποία τυλίγονται γύρω από το σώμα του συμμετέχοντα παρέχοντας μια ενδιαφέρουσα οπτική αισθητική όταν υπάρχει κίνηση.

Φεύγοντας από τον περιορισμένο χώρο της ζωγραφικής, της ζωγραφικής σε καμβά, της διαδραστικής τέχνης ως το parangolé παρέχει καταφύγιο και στιγμές αναψυχής τόσο σε αυτούς που το φορούν όσο και σε αυτούς που παρακολουθούν την εμπειρία.

Parangolé από Helio Oiticica

Ανθρωποφαγικό σάλιο , από τη Lygia Clark

Η δημιουργία της Lygia Clark που έγινε το 1973, ενώ δίδασκε στη Σορβόννη, αποτελείται από μια περίεργη κοινωνική αλληλεπίδραση. Τη στιγμή της παραγωγής, ένας συμμετέχων (φοιτητής), ξαπλωμένος στο πάτωμα, εμπλέκεται από κλωστές νήματος που περνούν μέσα από τα στόματα των γύρω και καταλήγουν να σχηματίζουν ένα δίχτυ πάνω από το ξαπλωμένο σώμα. Στη συνέχεια γίνεται μια τελετουργία καταστροφής του ιστού που έχει σχηματιστεί.

Η διαδικασία, η οποία επαναλαμβάνεται αρκετές φορές, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες παραστάσεις για τις βραζιλιάνικες τέχνες. Ανθρωποφαγικό σάλιο παρακινεί τον θεατή και τα μέλη να επανεξετάσουν την ανθρωποφαγία των Βραζιλιάνων Ινδιάνων και των μοντερνιστών καλλιτεχνών.

Ανθρωποφαγική σάλια (1973), της Lygia Clark

Για να μάθετε περισσότερα έργα του καλλιτέχνη, διαβάστε: Lygia Clark: τα κύρια έργα του σύγχρονου καλλιτέχνη.

Olvido από τον Cildo Meireles

Ο Cildo Meireles, ένας άλλος Βραζιλιάνος καλλιτέχνης, δημιούργησε Olvido Ένα σημαντικό εννοιολογικό έργο που αναπτύχθηκε μεταξύ 1987 και 1989, η δημιουργία μιλάει για τη διαδικασία του ευρωπαϊκού αποικισμού, ασκώντας κριτική και διεγείροντας τον θεατή να προβληματιστεί σχετικά με αυτή την περίοδο της ιστορίας.

Στο έργο του, βλέπουμε μια σκηνή καλυμμένη με χαρτονομίσματα (χρήματα), ενώ στο έδαφος παρατηρούμε οστά βοδιών που αντιπροσωπεύουν τον αποδεκατισμένο ιθαγενή πληθυσμό. Όσον αφορά τον ήχο, μπορούμε να ακούσουμε έναν θόρυβο αλυσοπρίονου από το εσωτερικό της σκηνής.

Olvido (1987-1989), από τον Cildo Meireles

Μία και τρεις καρέκλες από τον Joseph Kosuth

Ίσως το έργο με τις περισσότερες αναφορές από την άποψη της σύγχρονης τέχνης είναι Μία και τρεις καρέκλες Η εγκατάσταση δημιουργήθηκε όταν ο καλλιτέχνης ήταν είκοσι ετών και θεωρείται, μέχρι σήμερα, ένα από τα σπουδαιότερα έργα εννοιολογικής τέχνης.

Στο μοντάζ βλέπουμε τρεις εικόνες: μια καρέκλα στο κέντρο, στην αριστερή πλευρά μια φωτογραφία της ίδιας καρέκλας και στη δεξιά πλευρά ένα λήμμα λεξικού που αναφέρεται στη λέξη καρέκλα. Αυτές οι τρεις έννοιες κάνουν τον θεατή να προβληματιστεί σχετικά με το τι είναι ένα έργο τέχνης και τον ρόλο της αναπαράστασης.

Μία και τρεις καρέκλες (1965), του Joseph Kosuth

Σύστημα πεποιθήσεων από τον John Latham

Δημιουργήθηκε το 1959 από τον γεννημένο στη Ζάμπια καλλιτέχνη John Latham, το έργο Σύστημα πεποιθήσεων εργάζεται με την ιδέα της κατασκευής και της καταστροφής του φυσικού βιβλίου.

Όπως και σε πολλές άλλες δημιουργίες του, ο Latham τοποθετεί τα βιβλία σε απροσδόκητους χώρους, καθιστώντας τα άχρηστα με μελάνι ή ακόμη και παραμορφώνοντάς τα.

Συμβολικά τα βιβλία θεωρούνται από τον καλλιτέχνη όχι μόνο ως πηγή γνώσης και αποθήκη πληροφοριών αλλά και ως πηγή λαθών και μαρτυρία του παρελθόντος. Τα βιβλία θεωρούνται επίσης ως μεταφορά της δυτικής γνώσης.

Σύστημα πεποιθήσεων (1959), του John Latham

Πότε δημιουργήθηκε η εννοιολογική τέχνη;

Αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως εννοιολογική τέχνη ξεκίνησε το μέσα της δεκαετίας του 1960 αν και υπήρχαν ήδη πρόδρομοι καλλιτέχνες, όπως ο Γάλλος Marcel Duchamp που δημιούργησε τα διάσημα ουρητήρια και τα έτοιμα έργα του.

Το ουρητήριο θεωρείται από πολλούς κριτικούς ως το πρωτότυπο των εννοιολογικών έργων. Θα ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα για την έτοιμο δηλαδή καθημερινά αντικείμενα που μετατράπηκαν σε καλλιτεχνικά υλικά σε ένα κίνημα που καθιερώθηκε από το 1913 και μετά.

Από κοινωνική άποψη, η εννοιολογική τέχνη γεννήθηκε σε μια περίοδο αμφισβήτησης σε διάφορους τομείς: κοινωνικούς, ιδεολογικούς και καλλιτεχνικούς.

Επαναστατική με τον τρόπο της, κατανοούμε τη ριζοσπαστική φύση της εννοιολογικής τέχνης αν ανατρέξουμε στην ιστορία της τέχνης. Αρκεί να σημειώσουμε ότι μέχρι τον 19ο αιώνα ήταν αδιανόητο να μιλάμε για τέχνη χωρίς να σκεφτόμαστε ένα αντικείμενο (έναν καμβά, ένα γλυπτό), ήταν αδιανόητο να έχουμε ένα έργο τέχνης χωρίς ένα φυσικό στήριγμα.

Κύριοι εννοιολογικοί καλλιτέχνες

Ξένοι καλλιτέχνες

• Joseph Kosuth (1945)
• Joseph Beuys (1921-1986)
• Lawrence Weiner (1942)
• Piero Manzoni (1933-1963)
• Eva Hesse (1936-1970)

Βραζιλιάνοι καλλιτέχνες

• Helio Oiticica (1937-1980) (ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες που εγκαινίασαν την εννοιολογική τέχνη στη Βραζιλία στις αρχές της δεκαετίας του 1960)
• Lygia Clark (1920-1988)
• Cildo Meireles (1948)
• Anna Maria Maiolino (1942)

Γνωρίστε επίσης