Inhoudsopgave
Het dadaïsme was een zeer interessante artistieke beweging die in 1916 werd gestart door rusteloze en controversiële jongeren die een nieuwe manier van denken en kunst maken wilden vinden.
Onder aanvoering van Tristan Tzara, Marcel Duchamp, Raoul Hausmann en andere grote namen veroorzaakte de groep echte breuken in het kunstsysteem van die tijd en beïnvloedde een aantal generaties die volgden.
Leer meer over deze radicale beweging.
Wat was het dadaïsme?
Het dadaïsme kwam voort uit een soort collectief ongeloof, dat wil zeggen dat het voortkwam uit een gevoel van maatschappelijke onmacht.
De beweging, die in haar ontstaan zeer subversief was, ontwikkelde een werkwijze gebaseerd op de provocatie In de schok, het schandaal, de controverse.
Het idee van de kunstenaars was dat het nodig was om vernietigen om iets nieuws op te bouwen Breken met het verleden was een essentiële stap, dus de drang om te vernietigen was gemeengoed voor kunstenaars van die generatie.
Het dadaïsme was een voorloper van andere avant-garde bewegingen zoals het surrealisme en de pop art. Het presenteerde zichzelf als een experimenteel laboratorium van artistieke technieken die alles in vraag stelden (inclusief de dadaïstische beweging zelf). Een van de motto's van de groep was: tegen iedereen en tegen zichzelf .
Zie ook: Lucíola, van José de Alencar: samenvatting, personages en literaire contextDe beweging, gekenmerkt door haar radicalisme, bracht een reeks tentoonstellingen, manifesten, literaire producties en de publicatie van tijdschriften voort.
Begin van de beweging
Hugo Ball (1887-1966) en zijn vrouw kochten in 1916 een bar. De tot cabaret omgebouwde ruimte (het beroemde Cabaret Voltaire) bracht uiteindelijk een aantal kunstenaars en oorlogsprotestanten samen.
Zie ook: Hey Jude (Beatles): tekst, vertaling en analyseTot de groep die daar bijeenkwam behoorden namen als Tristan Tzara (1896-1963), Richard Huelsenbeck (1892- 1974) en Hans Arp (1886-1966).
Het was in de bar die een cabaret werd, dat de kunstenaars elkaar systematisch begonnen te ontmoeten en contesterende en polemische producties voorstelden. Het was geen toeval dat de groep bekend werd als de meest radicale beweging in de kunstgeschiedenis.
Historische achtergrond
De dadaïstische beweging ontstond tijdens de Eerste Wereldoorlog in de hoofdstad van Zwitserland. Hoewel het dadaïsme in Zürich ontstond, ontstond er ook een dadaïstische groep in New York.
Vanuit Zürich veroverden de dadaïsten Europa en bereikten eerst Duitsland (Berlijn en Keulen) en vervolgens Frankrijk. In Parijs groeide de beweging aanzienlijk. Het dadaïsme rukte ook op naar Spanje (Barcelona) en veroverde Noord-Amerika.
Eerste Internationale Dadaïstische Beurs in Berlijn.
Einde beweging
Qua duur omvatte het dadaïsme de jaren tussen 1916 en 1922.
De definitieve ontbinding van de groep vond plaats in 1922, in de Franse hoofdstad. Een deel van de kunstenaars besloot echter actief te blijven en besloot het surrealisme te laten ontstaan.
Kenmerken van het dadaïsme
De dadaïsten verwierpen fel het rationalisme en droegen een extreem pessimisme wat resulteerde in de ontkenning van alles (nihilisme).
De kunstenaars in de groep stonden bekend als extreem subversieven Het waren dus onrustige, rusteloze, non-conformistische wezens.
De dadaïsten zochten demystificatie van kunst : ze lachten om conservatieve kunst, ze lachten om de ander en ze lachten om zichzelf. Ze waardeerden een absolute spontaniteit die vaak culmineerde in satire en gekheid.
De Bron (1917), door Marcel Duchamp
Een andere pijler van de groep was het gebaar van het in twijfel trekken (en zelfs ontkennen) van elke kritische of academische autoriteit. De kunstenaars onderwerpen zich aan geen enkele conventie en sympathiseren met anarchie met subversie en cynisme.
Lees ook: Kunstwerken om Marcel Duchamp en het Dadaïsme te begrijpen.
Doelstellingen van het dadaïsme
Hoewel zij een nogal eclectische groep vormden, is het mogelijk om enkele gemeenschappelijke doelstellingen van de dadaïsten samen te brengen. Deze zijn:
- een een complete breuk met de traditie ;
- om het kunstsysteem op een radicale manier te bekritiseren;
- bestrijden tegen de utilitaire kijk op kunst : kunst moet niet behagen of opvoeden;
- vieren vergankelijkheid, zoeken een nieuwe manier van kunst maken en denken;
- verheerlijken leegte, onzin, nutteloosheid, illusie, wat vroeger als anti-kunst werd beschouwd;
- roepen om vrijheid (individueel en collectief) omdat hij concludeert dat we toch niet vrij zijn.
Het Dadaïstisch Manifest, een soort bijbel van de beweging, werd geschreven door Tristan Tzara (1896-1963). In de stichtende tekst - genaamd Heer Antipirina's eerste hemelse avontuur - staat er:
Dadá is leven zonder pantoffels of parallellen: zij die tegen en voor eenheid zijn en beslist tegen de toekomst; wij weten heel goed dat onze hersenen zachte kussens worden, dat onze anti-dogmatiek even exclusivistisch is als de officiële en dat wij niet vrij zijn en wij schreeuwen om vrijheid; strenge noodzaak zonder discipline of moraal en wij schurken de mensheid.
Belangrijkste werken van het dadaïsme
De geest van onze tijd (1920), door Raoul Hausmann
De geest van onze tijd (1920), door Raoul Hausmann
Fietswiel (1913), Marcel Duchamp
Fietswiel (1913), Marcel Duchamp
Shirt Voorkant en Vork (1922), door Jean Arp
Shirt Voorkant en Vork (1922), door Jean Arp
De Kunstcriticus (1919-1920), door Raoul Hausmann
De Kunstcriticus (1919-1920), door Raul Hausmann
Ubu Imperator (1923), door Max Ernst
Ubu Imperator (1923), door Max Ernst
Belangrijkste dadaïstische kunstenaars
De dadaïstische beweging vond plaats in verschillende landen en ontwikkelde zich op verschillende artistieke platforms (beeldhouwkunst, schilderkunst, prentkunst, installatie, literatuur). De grote namen van het dadaïsme waren:
- André Breton (Frankrijk, 1896-1966)
- Tristan Tzara (Roemenië, 1896-1963)
- Marcel Duchamp (Frankrijk, 1887-1968)
- Man Ray (Verenigde Staten, 1890-1976)
- Richard Huelsenbeck (Duitsland, 1892-1974)
- Albert Gleizes (Frankrijk, 1881-1953)
- Kurt Schwitters (Duitsland, 1887-1948)
- Raoul Hausmann (Oostenrijk, 1886-1971)
- John Heartfield (Duitsland, 1891-1968)
- Johannes Baader (Duitsland, 1875-1955)
- Arthur Cravan (Zwitserland, 1887-1918)
- Max Ernst (Duitsland, 1891-1976)
Maak ook kennis met
