Inhoudsopgave
De kunstenaar Candido Portinari (1903-1962) is een essentiële naam in de Braziliaanse kunst.
Candido, behalve als schilder, leverde een culturele bijdrage aan het land als leraar, graveur en illustrator.
Hij was een politiek geëngageerd man, hetzij door zijn kunst, waarin hij de kwalen van het volk uitbeeldde, hetzij door zijn partijpolitieke houding, waarbij hij zich kandidaat stelde voor congreslid en senator.
Portinari kreeg enorme erkenning als kunstenaar toen hij een Brazilië vol onrecht en ongelijkheid aan de kaak stelde. Hij wist in zijn doeken echter ook de lyriek en de schoonheid van de kindertijd weer te geven.
Biografie van Candido Portirari
Kindertijd en jeugd
De kunstenaar werd gedoopt met de naam Candido Portinari. Hij werd geboren in 1903, op 30 december, op een koffieboerderij in het binnenland van São Paulo, in Santa Rosa, een gehucht in de buurt van Brodowski.
Afkomstig uit een eenvoudige familie van Italiaanse immigranten had Candinho, zoals hij in zijn jeugd werd genoemd, 11 broers en zussen, de kinderen van Dominga Torquato en Baptista Portinari.
Candido toonde al vroeg artistiek talent en maakte op 10-jarige leeftijd zijn eerste herkenbare tekening, een portret van Carlos Gomes, een belangrijke Braziliaanse muzikant.
Op 15-jarige leeftijd, in 1918, begon Portinari in Brodowski te werken als assistent van een groep schilders en kerkrestaurateurs. De jongeman was zeer gedisciplineerd en had grote belangstelling om alles over het vak te leren.
Zie ook: Ik, van Augusto dos Anjos: 7 gedichten uit de bundel (met analyse)Eerste jaren als kunstenaar
In 1919 verhuisde hij naar Rio de Janeiro en begon daar zijn studie aan het Liceu de Artes e Ofícios en later aan de Escola Nacional de Belas Artes.
In 1922 kreeg hij een eervolle vermelding bij zijn eerste tentoonstelling. Vanaf dat moment begon zijn traject in tentoonstellingen en in 1928 werd hij geëerd met de Travel to Europe Award, wat een mijlpaal in zijn carrière zou worden.
In 1929 ging Portinari naar Parijs, een plaats met een intense culturele uitstraling. Daar werd de schilder zich bewust van de kostbaarheid van zijn land en besloot hij Brazilië en zijn bevolking te portretteren.
Het jaar daarop ontmoette hij de Uruguayaanse Maria Victoria Martinelli, met wie hij trouwde.
Consolidatie als schilder
Op 32-jarige leeftijd begon hij zijn carrière als leraar, als docent aan het Kunstinstituut van de Faculteit van het Federale District (RJ), een activiteit die hij uitoefende tot 1939, toen de universiteit werd gesloten door de toenmalige president Getúlio Vargas.
Portinari wijdde een groot deel van zijn leven aan de productie van grote frescoschilderingen voor openbare werken, en was beroemd in Brazilië en daarbuiten.
In 1939 werd de kunstenaar geëerd in het Nationaal Museum voor Schone Kunsten met een grootse tentoonstelling van 269 werken. Later werden andere belangrijke tentoonstellingen gehouden in Brazilië en andere landen.
Zie ook: The Handmaid's Tale, door Margaret Atwood...Portinari's politieke carrière
Portinari was zo begaan met de sociale situatie dat hij ervoor koos om het Braziliaanse volk op zijn doeken af te beelden door middel van een dwarsdoorsnede van de klasse, bijna altijd op een afkeurende toon.
Zo besloot de kunstenaar zich op 42-jarige leeftijd kandidaat te stellen voor het federale parlement met voorstellen die de participatie van het volk waardeerden, tegen de latifundium en de integralistische bewegingen (van een fascistische orde) in, maar hij kreeg de post niet.
Twee jaar later, in 1947, stelde hij zich opnieuw kandidaat, ditmaal als senator voor de Braziliaanse Communistische Partij (PCB). De verkiezingen waren nipt en hij verloor met een paar stemmen verschil, wat leidde tot vermoedens van fraude bij de verkiezingen.
In datzelfde jaar ging Portinari vanwege de toenemende vervolging van het communisme in vrijwillige ballingschap in Uruguay.
Artistieke inwijding en Portinari's laatste jaren
In 1951 nam de kunstenaar deel aan de I Bienal de Arte de São Paulo en het jaar daarop ontving hij een uitnodiging van de VN om twee enorme muurschilderingen te maken - getiteld Oorlog en Vrede - naar het hoofdkwartier van de instelling in New York.
In 1953 werd Portinari ziek en in het ziekenhuis opgenomen met bloedingen veroorzaakt door giftige stoffen in sommige verven, en artsen raadden hem aan van deze stoffen af te blijven.
In 1955 nam hij deel aan de III Biennial of Art van São Paulo met een speciale zaal en in 1956 leverde hij de panelen Oorlog en Vrede , beschouwd als de grote meesterwerk door Portinari.
De werken Oorlog en Vrede hebben elk ongeveer 10 x 14 m
In de volgende jaren bleef hij werken en deelnemen aan belangrijke tentoonstellingen, totdat hij op 6 februari 1962 op 58-jarige leeftijd overleed aan de gevolgen van een verergering van zijn gezondheidsprobleem, dat verband hield met het gebruik van giftige verf.
De dood van de kunstenaar veroorzaakte grote opschudding en verschillende belangrijke persoonlijkheden waren aanwezig bij zijn wake. Destijds werden drie dagen van officiële rouw afgekondigd.
Opmerkelijke werken van Candido Portinari
Het centrale thema van Candido Portinari's productie is de mens, meer bepaald de eenvoudige man en vrouw, het gewone individu.
Portinari speelde een essentiële rol door een soort "woordvoerder" van het Braziliaanse volk te zijn, door hun levensomstandigheden aan de kaak te stellen, onrechtvaardigheden te problematiseren, maar ook door poëzie en liefde te tonen.
Hij werd beïnvloed door Europese stromingen als het expressionisme en het kubisme, maar wist deze op briljante wijze te combineren met de nationale werkelijkheid.
Opnames
Het kader Opnames Gemaakt in 1944 in olieverf, het meet 180 x 190 en maakt deel uit van de collectie van het MAM (Museum voor Moderne Kunst van São Paulo).
Het doek behandelt een terugkerend thema in het werk van de kunstenaar: de plattelandsvlucht Hier zien we een familie die de sertão verlaat op zoek naar kansen in grote stedelijke centra.
De menselijke figuren zijn hier allegorisch en bijna theatraal weergegeven, met hun gefixeerde ogen en smerige lichamen, wat een nog verontrustender toon geeft.
We kunnen zeggen dat dit een "familieportret" is en ook een "portret van honger en ongelijkheid" dat Brazilië al sinds de oudheid teistert.
Voor meer informatie over dit schilderij, lees: Retirantes, door Candido Portinari.
Mestizo
Dit is een olieverf op doek uit 1934 waarin Portinari het portret schildert van een typische plattelandsarbeider een man van gemengd ras, een mix van de zwarte en inheemse bevolking.
De kunstenaar had een grote belangstelling voor het portretteren van de bevolking van zijn land, omdat hij het essentieel vond dat de Braziliaanse kunst de eenvoudige mensen waardeerde, die in feite de massa van de burgers zijn die Brazilië in stand houden.
De koffieboer
De koffieboer werd geschilderd in 1934, eveneens met olieverf. Het doek is 100 x 81 cm en bevindt zich in het MASP (Museu de Arte Moderna).
De houding van de arbeider, leunend op de schoffel en met zijn enorme blote voeten op de grond suggereert vermoeidheid. De man presenteert een sterk lichaam, op de achtergrond zien we een ijzeren trein passeren en de enorme koffieplantage.
In dit werk zijn sterke invloeden waarneembaar van de expressionistische kunst, de voorhoede die aan het begin van de 20e eeuw in Europa opkwam.
Voor meer details, lees: Analyse van De koffieboer door Portinari
Voetbal
Het scherm Voetbal Dit schilderij van 97 x 130 cm bevindt zich momenteel in een particuliere collectie.
Hier zien we een groep jongens die bal spelen in een zandveld. Er zijn dieren en een kerkhof op de achtergrond, wat ons laat zien dat dit een scène is in een plattelandsstad.
In deze werken liet Candido zich sterk inspireren door zijn vroege jaren toen hij in Brodowsky woonde. De kunstenaar had een enorme genegenheid voor kinderen en zei ooit:
Als er in mijn werk zoveel kinderen op schommels en wippen zitten, zou het mijn wens zijn dat ze in de lucht worden gegooid om mooie engelen te worden...
Video over het werk van Candido Portinari
Bekijk een programma over de schilder dat in 2010 door Rede Globo werd vertoond. De video belicht de panelen Oorlog en Vrede en het Portinari Project, bedacht door João Portinari, Candido's zoon.
Globo News Special - 26/12/2010