I-Juca Pirama, van Gonçalves Dias: analyse en samenvatting van het werk

Het gedicht I-Juca Pirama, van Gonçalves Dias, is een icoon van de Braziliaanse romantiek. Het werk, dat indianistisch is, is verdeeld in tien canto's. Gepubliceerd in 1851, in het boek Últimos cantos, bestaat het gedicht uit 484 verzen met de Tupi- en Timbira-indianen in de hoofdrol.

Samenvatting

De setting van het door Gonçalves Dias geschreven gedicht is het Braziliaanse bos, en in de allereerste verzen bevinden we ons midden in het bos: "te midden van aangename groene tabas, omgeven door stammen - bedekt met bloemen".

De eerste wezens die worden voorgesteld zijn de Timbira-indianen, bekend als dappere krijgers. Jaren geleden namen de Timbira-indianen een Tupi-krijgsgevangene gevangen, het plan van de Timbira's was om hem te doden. Aan het eind van het derde nummer vroeg een van de Timbira-indianen de gevangene zich voor te stellen en iets over zijn levensverhaal te vertellen. De krijger antwoordde als volgt:

Mijn doodslied,

Krijgers, ik hoor jullie:

Ik ben een kind van de jungle,

In de jungle ben ik opgegroeid;

Warriors, coming down

Van de Tupi stam.

Doorheen het vierde canto leren we het verhaal van de Tupi-indiaan: de oorlogen die hij meemaakte, de plaatsen die hij doorkruiste, de familie die hem omringde. Zijn vader, een blinde en vermoeide oude man, vergezelde hem overal. Zijn zoon was een soort gids die hem altijd leidde.

Hoewel hij een totaal afhankelijke vader heeft, stelt de gevangen Tupi-indiaan zich, om zijn eer te bewijzen, ter beschikking van de Timbira-stam om als slaaf te dienen.

Het opperhoofd van de Timbira-stam, die het relaas van de gevangene hoort, beveelt zijn vrijlating onmiddellijk, zeggende dat hij een groot krijger is. De Tupi zegt dat hij weggaat, maar dat als zijn vader dood is, hij zal terugkeren om te dienen.

De krijger vindt uiteindelijk zijn stervende vader en vertelt hem wat er is gebeurd. De oude man besluit met zijn zoon terug te keren naar de Timbira-stam en bedankt het opperhoofd voor zijn vrijgevigheid, hoewel hij vraagt om het ritueel uit te voeren en de zoon te straffen.

Het stamhoofd weigert verder te gaan en rechtvaardigt dat de gevangene een lafaard is omdat hij huilde voor zijn vijanden en de dood. Aangezien het plan was het vlees van de gevangene op te eten, vreesde het stamhoofd dat zijn Indianen lafaards zouden worden, net als de gevangen Tupi.

De vader is verbaasd over de openbaring van het opperhoofd omdat Tupi's niet huilen, zeker niet in het bijzijn van anderen, en vervloekt zijn zoon:

Zoek geen liefde bij vrouwen,

Je vrienden, als je vrienden hebt,

Heb een wispelturige en misleidende ziel!

Vind geen zoetigheid in de dag,

Noch de kleuren van de dageraad bedreigen je,

En tussen de larven van de donkere nacht

Je kunt nooit genieten van rust:

Vind geen houtblok, een steen,

In de zon, blootgesteld aan regen en wind,

Lijdend aan de grootste kwellingen,

Waar je je voorhoofd op kunt laten rusten.

Tenslotte verstoot hij zijn eigen zoon: "Jij, lafaard, bent mijn zoon niet".

Om te bewijzen dat hij sterk en moedig is en om zijn eer te laten gelden, keert de zoon zich tegen de hele timbira-stam. De vader merkt aan het geluid van de strijd dat de zoon dapper vecht. Het stamhoofd grijpt dan in en vraagt om beëindiging van het conflict. Vader en zoon worden uiteindelijk verzoend.

Wie was Gonçalves Dias?

De Braziliaanse schrijver Antônio Gonçalves Dias werd in 1823 geboren in het binnenland van Maranhão. Als zoon van een Portugese koopman en een halfbloed Braziliaan had hij toegang tot onderwijs en werd hij al snel naar Portugal gestuurd. Hij studeerde in Coimbra en studeerde af in de rechten.

Tijdens zijn verblijf in het buitenland kreeg hij de kans om grote Portugese schrijvers als Almeida Garrett en Alexandre Herculano te ontmoeten. In het buitenland componeerde hij zijn bekendste werk, Canção do exílio.

Mijn land heeft palmbomen,

Waar de lijster zingt;

De vogels, die hier kwetteren,

Ze twitteren niet zoals daar.

Onze hemel heeft meer sterren,

Onze uiterwaarden hebben meer bloemen,

Onze bossen hebben meer leven,

Ons leven meer liefdes.

In broeden, alleen, 's nachts,

Meer plezier ontmoet me daar;

Mijn land heeft palmbomen,

Waar de lijster zingt.

Mijn land heeft zijn wonderen,

Ik kan zulke mensen hier niet vinden;

In broeden - alleen, 's nachts -

Meer plezier ontmoet me daar;

Mijn land heeft palmbomen,

Waar de lijster zingt.

Moge God me niet laten sterven,

Zonder dat ik terug ga;

Zonder te genieten van de geneugten

Wat ik hier niet kan vinden;

Zonder ooit de palmbomen te zien,

Waar de lijster zingt.

Terug in Brazilië bekleedde hij openbare functies en verhuisde in 1848 naar Rio de Janeiro, waar hij Latijnse en Braziliaanse geschiedenis doceerde aan het Colégio Pedro II.

Als literair auteur schreef hij gedichten en toneelstukken. Hij stierf in 1864, bij zijn terugkeer naar Brazilië na een seizoen in Europa, toen het schip waarop hij zich bevond aan de grond liep en zonk.

I-Juca Pirama en de Braziliaanse romantiek

Aangenomen wordt dat het epische gedicht I-Juca Pirama is geschreven tussen 1848 en 1851, maar zeker is dat de creatie is gepubliceerd in het boek Últimos cantos (1851) en behoort tot de eerste fase van de Braziliaanse romantiek.

De titel van het gedicht betekent "dat wat gedood moet worden, en wat het waard is gedood te worden."

De romantiek begon in de eerste helft van de 19e eeuw en was, in het geval van Brazilië, verdeeld in drie grote generaties. Gonçalves Dias behoorde tot de eerste fase, die vooral tot doel had de nationale kenmerken te waarderen. De Indiaan werd beschouwd als de grote held van de beweging. In zijn geschriften streefde de auteur er ook naar de natuurlijke schoonheid van het land te verheerlijken en een toon te laten horensentimenteel, typisch voor de romantiek.

Volledig lezen

I-Juca Pirama is gratis te downloaden in PDF-formaat via het publieke domein.

I-Juca Pirama in luisterboek