Byzantijnse kunst: mozaïeken, schilderijen, architectuur en kenmerken

Byzantijnse kunst is de kunst die ontstond in het Oost-Romeinse Rijk, dat zijn hoogtepunt bereikte tijdens de heerschappij van keizer Justinianus, tussen 527 en 565 na Christus.

Dit is een kunst die nauw verbonden is met de Christendom die in 311 na Christus als de officiële staatsgodsdienst werd beschouwd.

Keizer Constantijn was verantwoordelijk voor deze overgang, en was ook de stichter van Constantinopel, de hoofdstad van dat rijk.

Dit vond plaats in 330 na Christus in een gebied waar een oude Griekse kolonie was gevestigd die Byzantium heette, vandaar de naam "Byzantijnse kunst", die zich buiten de grenzen van het Byzantijnse Rijk verspreidde.

Zo kreeg de Kerk geleidelijk de volledige controle over de culturele productie van die samenleving en zag zij kunst als een middel om het volk te "onderrichten" en het christelijk geloof bekend te maken.

Byzantijns mozaïek

Mozaïek was de meest prominente taal in de Byzantijnse kunst. Het wordt gemaakt met een techniek waarbij afbeeldingen worden gevormd uit kleine stukjes steen van verschillende kleuren, die naast elkaar worden gelegd.

Zo worden de fragmenten in een mortel gefixeerd en later voorzien van een mengsel van kalk, zand en olie om de tussenruimten op te vullen.

Het wonder van de broden en de vissen (520 AD) is een voorbeeld van Byzantijns mozaïek

Mozaïek werd door verschillende volkeren en culturen gebruikt, maar het was in het Byzantijnse Rijk dat deze verschijningsvorm zijn hoogtepunt bereikte.

Het werd aangebracht op de muren en gewelven van kerken om personages en bijbelse passages voor te stellen, evenals de keizers zelf.

Dergelijke nauwgezet geconstrueerde werken zorgen voor een intense inkleuring van de basilieken en geven een weelderige uitstraling van plechtige pracht en praal.

Byzantijnse schilderkunst: iconen gemaakt in tempera

De Byzantijnse schilderkunst verliep op een minder intense manier.

Deze taal heeft iconen Het woord icoon komt uit het Grieks en betekent "afbeelding". In deze context vormden zij figuren van heiligen, profeten, martelaren en andere heilige persoonlijkheden, zoals Jezus, de Maagd Maria en de apostelen.

Ze hebben weelderige kenmerken en zijn gemaakt met behulp van de temperen Hierin werd de verf bereid met pigmenten en een basis van eieren of een andere organische stof. Zo werden de kleuren beter gefixeerd en was de duurzaamheid van het schilderij groter, waardoor een schitterend effect ontstond.

Een gemeenschappelijk kenmerk van deze schilderijen was het gebruik van goudverf. Het was ook gebruikelijk dat er sieraden op de werken werden aangebracht, waardoor de afbeeldingen, die zowel in kerken als in particuliere oratoria werden vereerd, een nog grotere grandeur kregen.

Iconen hebben zich ook verspreid naar andere regio's. De Russische kunstenaar Andrei Rublev, bijvoorbeeld, hielp de kunst in het begin van de 15e eeuw te populariseren in de regio Novgorod in Rusland.

Onze-Lieve-Vrouw van Barmhartigheid van Andrei Rublev, is een voorbeeld van een Byzantijns icoon

Architectuur: Byzantijnse kerken

Net als de andere kunsten, ontwikkelde ook de Byzantijnse architectuur zich majestueus en uitte zich in heilige gebouwen.

Vroeger beoefenden de christelijke gelovigen hun devotie in nederige en discrete tempels, gezien de vervolging die zij zelfs ondergingen.

Maar zodra de katholieke kerk machtig werd en een instrument van overheersing, ondergingen ook de gebedshuizen enorme transformaties.

Daarom werden monumentale basilieken gebouwd om alle goddelijke macht in combinatie met politieke macht te demonstreren.

Het is interessant op te merken dat de term "basiliek" vroeger werd gebruikt om een "koninklijke zaal" aan te duiden. Op een gegeven moment gaf de moeder van keizer Constantijn opdracht tot de bouw van een van deze zalen voor religieuze doeleinden en zo werden deze grote katholieke gebouwen geïdentificeerd als basilieken.

Het gedeelte van de kerken waar het altaar stond, werd "koor" genoemd, terwijl het hoofdgedeelte, waar de gelovigen verbleven, "schip" werd genoemd en de zijkamers "ziekenzalen".

De eerste gebouwen zijn in de loop der jaren veranderd, maar het is nog steeds mogelijk een idee te krijgen van hoe ze waren. Een voorbeeld is de Basiliek van San Apollinario in Ravenna, Italië.

Sint-Apollinarisbasiliek in Ravenna, Italië

Andere gebouwen die voorbeelden zijn van architectonische kunst uit die tijd zijn: de Sint-Sofiakerk in Istanbul (532 en 537) en de Geboortebasiliek in Bethlehem (327 en 333). Deze laatste is tweehonderd jaar na de bouw ervan afgebrand.

Kenmerken van de Byzantijnse kunst

De Byzantijnse kunst is nauw verbonden met de katholieke religiositeit en ontwikkelt zich met de grootste bedoeling om haar voorschriften uit te dragen en de macht van de keizer uit te drukken, die wordt gezien als absolute autoriteit en "door God gezonden", en zelfs geestelijke krachten bezit. Een opvallend kenmerk is dan ook de weelde .

Dit type kunst maakt dus gebruik van enkele elementen om zijn doel te bereiken, net als de Egyptische kunst.

Een van die specificaties is de openheid Het is ook belangrijk op te merken dat de figuren alleen met het gezicht naar het publiek mogen worden afgebeeld, wat wijst op een respectvol gedrag.

Mensen die naar de heilige beelden keken, hadden dus een houding van verering, terwijl de persoonlijkheden ook respect uitstraalden voor hun onderdanen.

Alle personages hadden een vaste plaats en hun gebaren waren vooraf vastgelegd.

Officiële persoonlijkheden, zoals keizers, werden op een heilige manier afgebeeld, alsof zij ook bijbelse figuren waren. Zo werden er vaak aureolen op hun hoofd geplaatst en was het gebruikelijk dat zij in scènes met de Maagd Maria zelf of Jezus Christus voorkwamen.