Gedicht E agora José? van Carlos Drummond de Andrade (met analyse en interpretatie)

Het gedicht José door Carlos Drummond de Andrade werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1942, in de bundel Gedichten .

Het illustreert het individuele gevoel van eenzaamheid en verlatenheid in de grote stad, zijn gebrek aan hoop en het gevoel dat hij verdwaald is in het leven, niet wetend welke kant hij op moet.

José

Wat nu, José?

Het feest is voorbij,

ging het licht uit,

de mensen zijn verdwenen,

werd de nacht koud,

En nu, José?

en nu jij?

jullie die naamloos zijn,

die anderen bespot,

jullie die verzen maken,

wie houdt er van, protesteert?

En nu, José?

Hij is zonder vrouw,

is zonder spraak,

is zonder genegenheid,

niet meer kan drinken,

niet meer kan roken,

spugen is niet langer toegestaan,

werd de nacht koud,

kwam de dag niet,

kwam de tram niet,

gelach kwam niet,

utopia kwam niet

en het is allemaal voorbij

en alles liep weg

en alles ging schimmelen,

En nu, José?

Wat nu, José?

Zijn lieve woord,

zijn moment van koorts,

hun gulzigheid en vasten,

uw bibliotheek,

zijn goudmijn,

zijn glazen pak,

zijn incoherentie,

je haat - wat nu?

Met de sleutel in de hand

de deur wil openen,

is er geen deur;

wil sterven op zee,

maar de zee droogde op;

wil naar Minas gaan,

Mijnen bestaan niet meer.

José, wat nu?

Als je schreeuwde,

als je kreunde,

als je speelde

de Weense wals,

als je sliep,

als je moe wordt,

als je zou sterven

Maar je gaat niet dood,

Je bent sterk, José!

Alleen in het donker

wat een bosmarmot,

zonder theogonie,

geen kale muur

om tegenaan te leunen,

geen zwart paard

die in galop wegloopt,

Je marcheert, José.

José, waarheen?

Analyse en interpretatie van het gedicht

In de compositie toont de dichter zijn modernistische karakter, met elementen als het vrije vers, het ontbreken van een metrisch patroon in de verzen en het gebruik van volkstaal en alledaagse scenario's.

Eerste strofe

Wat nu, José?

Het feest is voorbij,

ging het licht uit,

de mensen zijn verdwenen,

werd de nacht koud,

En nu, José?

en nu jij?

jullie die naamloos zijn,

die anderen bespot,

jullie die verzen maken,

wie houdt er van, protesteert?

En nu, José?

Hij begint met een vraag die gedurende het hele gedicht herhaald wordt, een soort refrein wordt en steeds meer kracht krijgt: "Wat nu, José?" Nu de goede tijden voorbij zijn, dat "het feest voorbij is", "het licht uit is", "de mensen weg zijn", wat blijft er dan over? Wat te doen?

Deze vraag is het thema en de motor van het gedicht, de zoektocht naar een weg, een mogelijke betekenis. José, een veel voorkomende naam in Brazilië, kan worden opgevat als een collectief subject, een symbool van een volk.

Wanneer de auteur de vraag herhaalt, en dan "Jozef" vervangt door "u", kunnen we aannemen dat hij zich richt tot de lezer, alsof wij ook allemaal de gesprekspartner zijn.

Hij is een banale man, "die naamloos is", maar "verzen maakt", "liefheeft, protesteert", bestaat en zich verzet in zijn triviale leven. Door te vermelden dat deze man ook een dichter is, opent Drummond de mogelijkheid om José met de auteur zelf te identificeren.

Het stelt ook een veel voorkomende vraag in die tijd: welk nut heeft poëzie of het geschreven woord in een tijd van oorlog, ellende en vernietiging?

Tweede strofe

Hij is zonder vrouw,

is zonder spraak,

is zonder genegenheid,

niet meer kan drinken,

niet meer kan roken,

spugen is niet langer toegestaan,

werd de nacht koud,

kwam de dag niet,

kwam de tram niet,

gelach kwam niet,

utopia kwam niet

en het is allemaal voorbij

en alles liep weg

en alles ging schimmelen,

En nu, José?

Hier wordt het idee van leegte, afwezigheid en behoeftigheid versterkt: hij is zonder "vrouw", "spraak" en "genegenheid". Hij vermeldt ook dat hij niet meer kan "drinken", "roken" en "spugen", alsof zijn instincten en gedragingen worden bewaakt, alsof hij niet vrij is om te doen waar hij zin in heeft.

Hij herhaalt dat "de nacht koud is geworden" en voegt eraan toe dat "de dag niet is gekomen", net zoals "de tram", "de lach" en "de utopie" niet zijn gekomen. Alle mogelijke ontsnappingen, alle mogelijkheden om de wanhoop en de werkelijkheid te omzeilen zijn niet aangekomen, zelfs niet de droom, zelfs niet de hoop op een nieuw begin. Alles is "afgelopen", "gevlucht", "vergaan", alsof de tijd al het goede heeft bedorven.

Derde couplet

Wat nu, José?

Zijn lieve woord,

zijn moment van koorts,

hun gulzigheid en vasten,

uw bibliotheek,

zijn goudmijn,

zijn glazen pak,

zijn incoherentie,

je haat - wat nu?

Het somt op wat immaterieel is, eigen aan het onderwerp ("zijn zoete woord", "zijn moment van koorts", "zijn gulzigheid en vasten", "zijn incoherentie", "zijn haat") en, in directe tegenstelling, wat materieel en tastbaar is ("zijn bibliotheek", "zijn goudmijn", "zijn glazen pak"). Niets bleef over, niets bleef over, alleen de onvermoeibare vraag bleef over: "En nu, José?

Vierde vers

Met de sleutel in de hand

de deur wil openen,

is er geen deur;

wil sterven op zee,

maar de zee droogde op;

wil naar Minas gaan,

Mijnen bestaan niet meer.

José, wat nu?

Het lyrische onderwerp weet niet hoe te handelen, hij vindt geen oplossing voor de ontgoocheling over het leven, zoals zichtbaar wordt in de verzen "Met sleutel in de hand / wil hij de deur openen, / er is geen deur". José heeft geen doel of plaats in de wereld.

Er is niet eens de mogelijkheid van de dood als laatste redmiddel - "hij wil sterven op zee, / maar de zee is opgedroogd" - een idee dat verderop wordt versterkt. José wordt gedwongen te leven.

Met de verzen "quer ir para Minas, / Minas não existe mais" creëert de auteur nog een aanwijzing voor de mogelijke identificatie tussen José en Drummond, want Minas is zijn geboorteplaats. Het is niet meer mogelijk terug te keren naar de plaats van herkomst, het Minas van zijn jeugd is niet meer hetzelfde, het bestaat niet meer. Het verleden is ook geen toevluchtsoord.

Vijfde strofe

Als je schreeuwde,

als je kreunde,

als je speelde

de Weense wals,

als je sliep,

als je moe wordt,

als je zou sterven

Maar je gaat niet dood,

Je bent sterk, José!

De passage veronderstelt, door middel van de onvoltooid verleden tijd, mogelijke manieren van ontsnapping of afleiding ("schreeuwen", "kreunen", "sterven") die niet worden gerealiseerd. Deze acties worden onderbroken, ze worden in spanning gelaten, wat wordt gekenmerkt door het gebruik van terughoudendheid.

Opnieuw wordt het idee benadrukt dat zelfs de dood geen plausibele oplossing is, in de verzen "But you don't die / You're tough, José!". De erkenning van de eigen kracht, veerkracht en het vermogen om te overleven lijken deel uit te maken van de aard van dit subject, voor wie opgeven van het leven geen optie kan zijn.

Zesde strofe

Alleen in het donker

wat een bosmarmot,

zonder theogonie,

geen kale muur

om tegenaan te leunen,

geen zwart paard

die in galop wegloopt,

Je marcheert, José.

José, waarheen?

In het vers "Alone in the dark / Like a bush animal" wordt zijn totale isolement duidelijk. In "sem teogonia" is het idee dat er geen God is, geen geloof en geen goddelijke hulp. "No bare wall / to lean against": zonder de steun van iets of iemand; "no black horse / that gallops away" brengt het ontbreken van een manier om te ontsnappen uit de situatie waarin hij zich bevindt.

Toch "marcheer je, José!" Het gedicht eindigt met een nieuwe vraag: "José, waarheen?" De auteur maakt expliciet dat dit individu voorwaarts gaat, zelfs zonder te weten met welk doel of in welke richting, alleen in staat om op zichzelf te rekenen, op zijn eigen lichaam.

Het werkwoord "marcheren", een van de laatste beelden die Drummond in het gedicht afdrukt, lijkt veelzeggend in de compositie zelf, door de repetitieve beweging, bijna automatisch. José is een man die vastzit in zijn routine, in zijn verplichtingen, verdronken in existentiële vragen die hem angst aanjagen. Hij maakt deel uit van de machine, van de tandwielen van het systeem, hij moet zijn dagelijkse handelingen voortzetten, als een soldaat in zijndagelijkse gevechten.

Toch suggereren de laatste verzen, geconfronteerd met een pessimistisch wereldbeeld, een spoor van hoop of kracht: José weet niet waar hij heen gaat, wat zijn bestemming of plaats in de wereld is, maar hij "marcheert voort", overleeft, verzet zich.

Lees ook de analyse van het gedicht No Meio do Caminho van Carlos Drummond de Andrade.

Historische context: Tweede Wereldoorlog en Estado Novo

Om het gedicht in zijn geheel te begrijpen is het essentieel de historische context waarin Drummond leefde en schreef in gedachten te houden. In 1942, midden in de Tweede Wereldoorlog, was Brazilië ook in een dictatoriaal regime terechtgekomen, de Estado Novo van Getúlio Vargas.

Het klimaat was er een van angst, politieke onderdrukking en onzekerheid over de toekomst. De geest van die tijd schemert door, waardoor het gedicht een politieke lading krijgt en de dagelijkse zorgen van het Braziliaanse volk tot uitdrukking komen. Ook de onzekere arbeidsomstandigheden, de modernisering van de industrie en de noodzaak om naar de metropolen te migreren maakten van het leven van de gewone Braziliaan een voortdurende strijd.

Carlos Drummond de Andrade en het Braziliaans Modernisme

Het Braziliaanse Modernisme, dat ontstond tijdens de Week van de Moderne Kunst van 1922, was een culturele beweging die wilde breken met de klassieke en eurocentrische normen en modellen, erfenissen van het kolonialisme.

In de poëzie wilde hij de meer conventionele poëtische vormen, het gebruik van rijm, het metrische systeem van verzen of de tot dan toe als lyrisch beschouwde thema's afschaffen. Hij streefde naar een grotere creatieve vrijheid.

Het voorstel was om af te stappen van formalisme en ijdelheid, en van de poëtische kunstgrepen van die tijd. Daartoe namen ze een meer alledaagse taal aan, waarbij ze thema's van de Braziliaanse werkelijkheid aansneden als een manier om cultuur en nationale identiteit te waarderen.

Carlos Drummond de Andrade werd geboren in Itabira, Minas Gerais, op 31 oktober 1902. Als auteur van literaire werken van verschillende genres (korte verhalen, kronieken, kinderverhalen en poëzie) wordt hij beschouwd als een van de grootste Braziliaanse dichters van de 20e eeuw.

Hij maakte deel uit van de tweede modernistische generatie (1930 - 1945), die de invloeden van de voorgaande dichters omarmde. Hij richtte zich op de sociaal-politieke problemen van het land en de wereld: ongelijkheid, oorlogen, dictaturen, het verschijnen van de atoombom.

Uit de poëtica van de auteur blijkt ook een sterke existentiële vraagstelling, het nadenken over het doel van het menselijk leven en de plaats van de mens in de wereld, zoals we kunnen zien in het te analyseren gedicht.

In 1942, toen het gedicht werd gepubliceerd, leefde Drummond in de geest van die tijd en maakte hij politieke poëzie die de dagelijkse moeilijkheden van gewone Brazilianen verwoordde. Hij verwoordde ook hun twijfels en angst, evenals de eenzaamheid van mensen uit het binnenland, verloren in de grote stad.

Drummond stierf op 17 augustus 1987 in Rio de Janeiro, na een hartaanval, en liet een grote literaire nalatenschap na.