Jean-Paul Sartre en het existentialisme

Jean-Paul Sartre (1905-1980) was een Frans filosoof van groot belang in de 20e eeuw.

Zijn naam wordt meestal in verband gebracht met de filosofische stroming met de titel existentialisme die stelde dat de mens eerst bestaat en dan pas een essentie ontwikkelt.

Hij was een zeer kritische intellectueel en hield zich bezig met de oorzaken en gedachten van links.

Hij is ook bekend om zijn relatie met een andere belangrijke denker, Simone de Beauvoir.

Biografie van Sartre

Jean-Paul Sartre werd op 21 juni 1905 in de Franse hoofdstad Parijs geboren als zoon van Jean Baptiste Marie Eymard Sartre en Anne-Marie Sartre.

Voordat hij twee jaar oud was, stierf zijn vader en verhuisde Sartre met zijn moeder naar Meudon, waar hij bij zijn grootouders van moederskant woonde.

Zijn jeugd werd gekenmerkt door de aanwezigheid van vele volwassenen, die het lezen en andere kunsten aanmoedigden. Zo was de jongen een fervent lezer en filmliefhebber.

De eerste school die hij bezocht was het Lycée Henri VI in Parijs.

In 1916 hertrouwde zijn moeder en verhuisde het gezin naar La Rochelle, waar hij naar de school ging.

Vier jaar later keerde hij terug naar Parijs en in 1924 begon hij zijn filosofiestudie aan de Ecole Normale Supérieure in Parijs. In die tijd ontmoette Sartre Simone de Beauvoir, met wie hij een levenslange liefdesrelatie ontwikkelde.

Sarte en Simone de Beauvoir in 1955

In 1931 begon Sartre filosofie te doceren in Le Havre, maar twee jaar later ging hij naar Duitsland om te studeren aan het Franse Instituut in Berlijn.

Op Duitse bodem maakt de denker kennis met de ideeën van andere filosofen zoals Husserl, Heidegger, Karl Jaspers en Kierkegaard. Ook raakt hij geïnteresseerd in de fenomenologie. Al deze theoretische achtergronden stellen hem in staat zijn eigen filosofische theorieën te ontwikkelen.

Sarte neemt later als meteoroloog deel aan de Tweede Wereldoorlog en belandt in een nazi-concentratiekamp, waar hij om gezondheidsredenen wordt vrijgelaten.

De oorlogservaring veranderde hem grondig, ook in zijn standpunt over de ideeën van individuele vrijheid in relatie tot de collectieve omstandigheden van de samenleving.

Jean-Paul was altijd geïnteresseerd in sociale gebeurtenissen en politiek geëngageerd, waarbij hij zich aansloot bij het gedachtegoed van links. Zozeer zelfs dat hij in 1945 samen met Reymond Aron, Maurice Merleau-Ponty en Simone de Beauvoir het tijdschrift Les Temps Modernes een belangrijk links tijdschrift in de naoorlogse periode.

In 1964 was Sartre al een wereldwijde filosofische referentie en werd hij geëerd met de Nobelprijs voor literatuur. De denker weigerde deze echter in ontvangst te nemen, omdat hij het er niet mee eens was dat schrijvers "omgevormd" moesten worden tot instituten.

Op 75-jarige leeftijd, op 15 april 1980, stierf de schrijver aan een adema. Hij werd begraven op het kerkhof van Montparnasse in Frankrijk. Later werd Simone de Beauvoir op dezelfde plaats begraven.

Sartre, existentialisme en vrijheid

Sarte was een van de exponenten van het existentialisme, een filosofische stroming uit de 20e eeuw die zijn oorsprong vindt in Frankrijk.

Met als grote invloed en theoretische basis de fenomenologie en de ideeën van denkers als Husserl en Heidegger, stelt het existentialisme van Sartre dat "bestaan gaat vooraf aan essentie" .

Met andere woorden, volgens hem bestaat de mens eerst in de wereld, om vervolgens zijn essentie op te bouwen en te ontwikkelen, die gedurende het hele proces van zijn bestaan op de planeet wordt gekneed.

Deze redenering weigert een conceptie van een goddelijke orde en een oeressentie, en legt alle verantwoordelijkheid voor zijn daden en zijn leven bij het subject.

Dus, de mensheid is gedoemd om vrijheid Want zelfs in de meest ongunstige omstandigheden kan het subject volgens Sartre kiezen hoe het zich gedraagt en situaties onder ogen ziet, omdat er een menselijk geweten is. Ook wanneer de persoon besluit "geen houding aan te nemen" is er een keuze.

Op deze manier is er nog steeds het gevoel van angst die dat bestaan en die vrijheid genereren, omdat niets kan worden gebruikt als een element dat de manier waarop het wezen zijn praktijken uitvoert, rechtvaardigt.

Een ander idee dat Sartre onderzoekt is dat van kwade trouw die suggereert dat mensen die zichzelf de verantwoordelijkheid voor hun bestaan ontnemen, in werkelijkheid oneerlijk handelen, want zij ontkennen hun eigen vrijheid.

Een uitdrukking die nauw met Sartre verbonden is, is " De hel is andermans zaak. ", die de opvatting weergeeft dat we, ook al zijn we vrij om ons leven te bepalen, op andermans keuzes en projecten stuiten.

Maar meestal zijn de keuzes van anderen anders dan de onze, waardoor ze niet op elkaar aansluiten en ons confronteren met onze eigen criteria, mogelijkheden en paden die we besluiten te volgen.

Het werk van Sarte

Sartre was een groot schrijver en liet als nalatenschap verschillende boeken, korte verhalen, essays en zelfs toneelstukken na.

Zijn eerste succesvolle publicatie schreef hij in 1938, de filosofische roman A misselijkheid In dit werk worden verschillende existentialistische principes op fictieve wijze gepresenteerd, die Sartre later, in 1943, weer oppakt in Zijn en Niets Dit is een boek van enorme relevantie, het belangrijkste van zijn productie.

Andere vermeldenswaardige werken zijn:

• De Muur (1939)
• het stuk Tussen vier muren (1944)
• Het tijdperk van de rede (1945)
• Met de dood in de ziel (1949)
• De Vliegen (1943)
• Dood zonder graf (1946)
• De versnelling (1948)
• De verbeelding (1936)
• De transcendentie van het Ego (1937)
• Schets van een theorie over emoties (1939)
• De denkbeeldige (1940)
• Het essay Het existentialisme is een humanisme (1946)
• Kritiek op dialectisch redeneren (1960)
• De woorden (1964)

Wat vertegenwoordigt zijn nalatenschap?

Uitgaande van het Sartriaans denken, begint de Westerse samenleving op een nieuwe manier te denken.

De context was naoorlogs, en Sartre's gedurfde ideeën begonnen bepaalde concepten te herformuleren, vooral voor de Franse jeugd, waardoor de filosoof een soort "culturele beroemdheid" van die tijd werd.

Zijn manier van kijken naar de wereld, en het ontkennen van tot nu toe aangenomen waarden, prikkelt de gedachten van gewone mensen en brengt reflecties aan de oppervlakte over overtuigingen als het christendom, familie en morele tradities.

Zo draagt Sartre ertoe bij dat de bevolking zichzelf meer gaat zien als een geheel van actieve individuen in de wereld, die verantwoordelijkheid nemen voor hun keuzes en de gevolgen daarvan.

Bovendien inspireerden de ideeën van de filosoof tot volksopstanden, zoals die van de Franse studenten in mei 1968.

Hoewel de filosofie van Sartre momenteel door sommige denkers op een andere manier wordt herzien, helpen zijn ideeën de samenleving nog steeds om bepaalde gedachten en handelingen te sturen, vooral met betrekking tot het collectieve engagement van individuen.