ژان پائۇل سارترې ۋە مەۋجۇتلۇق

ژان پائۇل سارترې (1905-1980) 20-ئەسىردە فرانسىيەنىڭ مۇھىم پەيلاسوپى ئىدى. ئىنسان ئالدى بىلەن مەۋجۇت بولۇپ ، پەقەت كېيىنلا ماھىيەتنى تەرەققىي قىلدۇرىدۇ.

ئۇ ئىنتايىن تەنقىدىي زىيالىي بولۇپ ، سولچىلارنىڭ سەۋەبلىرى ۋە ئوي-پىكىرلىرى بىلەن شۇغۇللانغان. يەنە بىر مۇھىم مۇتەپەككۇر سىمونې دې باۋىر. سارتې فرانسىيەنىڭ پايتەختى پارىژدا تۇغۇلغان ، Jean Baptiste Marie Eymard Sartre ۋە Anne-Marie Sartre نىڭ ئوغلى.

ئۇ ئىككى ياشقا كىرىشتىن بۇرۇن دادىسى قازا قىلغان سارتر ئانىسى بىلەن مېيدونغا كۆچۈپ كېلىپ ، ئانىسىنىڭ بوۋا-مومىلىرىنىڭ ھەمراھلىقىدا ياشاشقا باشلىغان.

ئۇنىڭ بالىلىقى نۇرغۇن قۇرامىغا يەتكەنلەرنىڭ بارلىقى بىلەن خاتىرىلەنگەن ، ئۇلار ئوقۇش ۋە باشقا سەنئەتكە ئىلھام بەرگەن. شۇنداق قىلىپ ، بۇ بالا قىزغىن ئوقۇرمەن ۋە كىنو ھەۋەسكارى ئىدى. لا روچېل ئۇ يەردىكى مەكتەپكە تىزىملاتقان.

تۆت يىلدىن كېيىن ، ئۇ پارىژغا قايتىپ كەلگەن ۋە 1924-يىلى پارىژدىكى École Normale Supérieure دا پەلسەپە تەتقىقاتىنى باشلىغان. دەل شۇ پەيتتە سارت سىمونې دې باۋىر بىلەن تونۇشۇپ ، ئۇنىڭ بىلەن داۋاملاشقان مۇھەببەت مۇناسىۋىتىنى تەرەققىي قىلدۇردىئۇنىڭ پۈتۈن ئۆمرى. قانداقلا بولمىسۇن ، ئىككى يىلدىن كېيىن ئۇ گېرمانىيەگە بېرىپ بېرلىندىكى فرانسىيە ئىنستىتۇتىدا ئوقۇيدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا ، ئۇ ھادىسىگە قىزىقىدۇ. بۇ نەزەرىيىۋى ئاساسلارنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ ئۆزىنىڭ پەلسەپە نەزەرىيىسىنى تەرەققىي قىلدۇرىشىغا شارائىت ھازىرلاپ بېرىدۇ>

ئۇرۇش تەجرىبىسى ئۇنى چوڭقۇر ئۆزگەرتتى ، جۈملىدىن ئۇنىڭ جەمئىيەتنىڭ كوللېكتىپ شارائىتىغا مۇناسىۋەتلىك شەخسىي ئەركىنلىك ئىدىيىسىدىكى مەيدانىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. سول تەرەپتىكى ئويلار. شۇنداق قىلىپ ، 1945-يىلى رېيموند ئارون ، ماۋرىس مېرلېئو-پونتى ۋە سىمونې دې باۋىر بىلەن بىرلىكتە ئۇرۇشتىن كېيىنكى مۇھىم سول قانات ژۇرنال Les Temps Modernes ژۇرنىلىنى قۇردى.

1964-يىلى ، سارتر ئاللىبۇرۇن دۇنيا پەلسەپىۋى پايدىلىنىش ماتېرىيالى بولۇپ ، نوبېل ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن. قانداقلا بولمىسۇن ، مۇتەپەككۇر ئۇنى قوبۇل قىلىشنى رەت قىلدى ، چۈنكى ئۇ يازغۇچىلارنىڭ ئورگانغا «ئۆزگىرىشى» گە قوشۇلمىدى.

75 ياشتا ،1980-يىل 4-ئاينىڭ 15-كۈنى ، يازغۇچى ئىششىقنىڭ قۇربانى بولۇپ قازا قىلغان. ئۇ فرانسىيىنىڭ مونتپارناسسې قەبرىستانلىقىغا دەپنە قىلىنغان. كېيىن ، سىمونې دې باۋىر ئوخشاش بىر يەرگە دەپنە قىلىنغان.

يەنى ئۇنىڭ سۆزىگە قارىغاندا ، ئىنسان دۇنيادا ئالدى بىلەن مەۋجۇت بولۇپ ، ئاندىن ئاندىن ئۇنىڭ ماھىيىتىنى قۇرۇپ ۋە تەرەققىي قىلدۇرالايدۇ ، ئۇ يەر شارىدىكى بارلىق مەۋجۇدىيەت جەريانىدا شەكىللىنىدۇ.

بۇ بىر قاتار پىكىرلەر ئىلاھىي تەرتىپ ۋە ئىپتىدائىي ماھىيەت ئۇقۇمىنى رەت قىلىپ ، ئۇنىڭ ھەرىكىتى ۋە ھاياتىدىكى بارلىق مەسئۇلىيەتنى بۇ تېمىغا يۈكلەيدۇ.

شۇڭلاشقا ، ئىنسانىيەت ئەركىنلىك غا مەھكۇم. چۈنكى ، ئەڭ ناچار شارائىتتا ، سارترنىڭ سۆزىگە قارىغاندا ، تېما قانداق قىلىش ۋە ۋەزىيەتكە يۈزلىنىشنى تاللىيالايدۇ ، چۈنكى ئىنسانلارنىڭ ۋىجدانى بار. ئۇ كىشى «ھەرىكەت قوللانماسلىق» نى قارار قىلغاندىمۇ ، تاللاشمۇ بولىدۇ. جانلىقنىڭ ئۇنى ئېلىپ بېرىش ئۇسۇلىنى ئاقلايدىغان ئېلېمېنت سۈپىتىدە ئىشلىتىڭمەشغۇلاتلار. ئۇلارنىڭ ئۆز ئەركىنلىكى. باشقىلارنىڭ تاللىشى ۋە تۈرلىرى بىلەن بىر-بىرىگە قارشى. بىز مېڭىشنى قارار قىلغان يوللار. بىر ئۇلۇغ يازغۇچى ، زىيالىي بىر قانچە كىتاب ، ھېكايە ، ماقالە ۋە ھەتتا ئويۇنلارنى قالدۇرۇپ كەتتى.

ئۇنىڭ تۇنجى مۇۋەپپەقىيەتلىك نەشرى 1938-يىلى ، پەلسەپە رومانى A كۆڭلى ئاينىش . بۇ ئەسەردە ھەر خىل مەۋجۇتلۇق پرىنسىپلىرى توقۇلما شەكىلدە نامايان قىلىنغان بولۇپ ، كېيىنچە ، 1943-يىلى ، سارترې مەۋجۇتلۇق ۋە ھېچنېمە دە ئەسلىگە كەلگەن ، بۇ كىتابنىڭ ئەڭ مۇھىم كىتابى. ئىشلەپچىقىرىش.

تىلغا ئېلىشقا ئەرزىيدىغان باشقا ئەسەرلەر:

• تام (1939)
9> (1944)
• ئەقىل دەۋرى (1945)
• روھتىكى ئۆلۈم بىلەن (1949) چىۋىن (1943)
• قەبرىسىز ئۆلۈك (1946)
• چىشلىق چاق (1948)
• تەسەۋۋۇر (1936)
• نەپسىنىڭ ھالقىسى (1937)
• ھېسسىيات نەزەرىيىسىنىڭ تېمىسى ( 1939)
• تەسەۋۋۇر (1940)
• ماقالە مەۋجۇتلۇق ئىنسانپەرۋەرلىك (1946) 11> دىئالېكتىكىلىق سەۋەبنى تەنقىد قىلىش (1960)
• سۆز (1964)

مىراسلىرىڭىز نېمىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ؟

سارترنىڭ تەپەككۇرىدىن باشلاپ ، غەرب جەمئىيىتى يېڭىچە تەپەككۇر قىلىشقا باشلىدى. ئۇ دەۋردىكى بىر خىل «مەدەنىيەت مەشھۇر شەخسلىرى». .1 <<1968-يىلى مايدا فرانسىيەلىك ئوقۇغۇچىلارغا ئوخشاش خەلق قوزغىلاڭلىرىنى ئىلھاملاندۇردى.جەمئىيەت بەزى پىكىر ۋە ھەرىكەتلەرگە يېتەكچىلىك قىلىدۇ ، بولۇپمۇ شەخسلەرنىڭ كوللېكتىپ ئارىلىشىشىغا مۇناسىۋەتلىك.