Inhoudsopgave
De Renaissance, die loopt van de 14e tot de 17e eeuw, was een periode van grote culturele bloei in Europa en het decor van grote kunstmeesters als Leonardo da Vinci, Michelangelo, Rafaël en Titiaan.
De rol van deze renaissancekunstenaars was essentieel om de waarden en ideeën van die tijd (zoals de valorisatie van de mens en de wetenschap) op een impactvolle en harmonieuze manier aan het publiek over te brengen.
Daarbij maakten zij gebruik van middelen als symmetrie, evenwicht, perspectief en inspiratie uit het klassieke schoonheidsideaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
1. Leonardo da Vinci (1452-1519)
Leonardo da Vinci kan worden beschouwd als de meest gevierde kunstenaar van de Italiaanse Renaissance. Hij was wat men noemt een polymaat, een persoon met uiteenlopende vaardigheden en kennis op verschillende gebieden van kunst en wetenschap.
Zijn zoektocht naar wetenschappelijke kennis en de schepping van kunstwerken van extreme schoonheid en perfectie verheffen hem tot een genie, en het is zelfs moeilijk te begrijpen hoe zo'n uitzonderlijkheid mogelijk was.
Portret van Leonardo da Vinci toegeschreven aan Cosomo Colombini
Hij ging in de leer bij de bekende kunstenaar Andrea del Verrochio, waar hij schilder- en beeldhouwtechnieken, perspectief en chromatische compositie leerde.
Da Vinci had een dorst naar kennis en zocht antwoorden op zijn vragen op een praktische manier, onderzoekend met experimenten, niet alleen met academische middelen.
Op zoek naar een beter begrip van het menselijk lichaam ontleedde hij meer dan dertig lichamen (waaronder studies over de groei van foetussen in de baarmoeder), waardoor hij de menselijke figuur perfect kon afbeelden.
Hij deed veel onderzoek op gebieden als techniek, architectuur, stedenbouw, hydraulica, wiskunde, geologie en scheikunde, maar het was in de kunsten dat hij het meest uitblonk.
Zijn studies waren erop gericht om meer informatie en beheersing van de natuur te verwerven, zodat hij zijn kunst op een meer consistente manier kon uitvoeren.
Op die manier kreeg de kunstenaar in de Renaissance een enorme projectie en erkenning, omdat in die tijd de valorisatie van de rede, de wetenschap en de mens tot uiting kwam in zijn werk.
Da Vinci stierf in Frankrijk in 1519 op 67-jarige leeftijd. Men kan zeggen dat hij een onbegrepen genie was, ondanks immense erkenning.
Mona Lisa ( La Gioconda Het is het beroemdste werk van Leonardo da Vinci en maakt deel uit van de collectie van het Louvre Museum in Frankrijk. Het kleine doek (77 x 56 cm) toont de afbeelding van een meisje uit de regio Florence.
Mona Lisa (1503) door Leonardo da Vinci
Het werk maakt indruk door zijn realisme, harmonie en mysterieuze sfeer. Het jonge meisje heeft een zeer intrigerend gezicht dat het onderwerp is geweest van studie door vele onderzoekers, die bezorgd waren om te onderzoeken welke emoties worden weergegeven op het scherm.
De vrouw is afgebeeld met extreme harmonie en evenwicht, en symboliseert tegelijkertijd het raadselachtige van het menselijk bestaan. Daarom wordt dit beschouwd als het grootste werk van de renaissancekunst, aangezien in die periode veel waarde werd gehecht aan deze kenmerken.
De techniek die de kunstenaar gebruikte was de sfumato (door hem ontwikkeld), waarbij de lichtverlopen vloeiend worden gemaakt, wat een meer getrouwe dieptewerking geeft. Later zal deze methode ook door andere kunstenaars worden gebruikt.
2. Michelangelo Buonarroti (1475-1564)
De Italiaan Michelangelo Buonarroti is ook een van de grootste namen van de Renaissance in Cinquecentto De laatste fase van de Renaissance, die plaatsvond vanaf 1500.
Portret van Michelangelo geschilderd door Giuliano Bugiardusi in 1522
Hij was een belangrijk kunstenaar voor die periode, omdat hij alle gevoeligheid en vaardigheid in de weergave van de mens in zijn kunst kon vertalen.
Dat blijkt uit de woorden van Giorgio Vasari, een andere kunstenaar uit die tijd:
Het idee van deze buitengewone man was te componeren volgens het menselijk lichaam en zijn perfecte verhoudingen, in de wonderbaarlijke verscheidenheid van zijn houdingen en de totaliteit van passies en verheffingen van de ziel.
Zijn artistieke carrière begon al vroeg. Op dertienjarige leeftijd ging hij in de leer bij de meester Domenico Ghirlandaio, die hem de technische beginselen van het frescoschilderen en tekenen bijbracht. De nieuwsgierige kunstenaar zocht echter ook inspiratie bij andere namen als Giotto, Massaccio en Donatello.
Michelangelo legde zich, net als da Vinci, toe op het onderzoeken van de menselijke anatomie, het analyseren van lijken en het tekenen van zijn waarnemingen. Hij werd een diepgaande kenner van het lichaam en reproduceerde tekeningen en beelden van mensen in ongewone hoeken met perfectie.
Hij maakte werken in verschillende artistieke talen, zoals schilderkunst, beeldhouwkunst en architectuur, en werd als zo getalenteerd beschouwd dat hij de bijnaam The Divine kreeg.
Michelangelo had een lang leven en stierf in 1564 op 88-jarige leeftijd. Zijn graf bevindt zich in de Kerk van het Heilig Kruis in Florence, Italië.
Een van de meest opmerkelijke werken, die Michelangelo's vaardigheid toont in het afbeelden van menselijke figuren, is Pietà .
Het beeld werd in 1499 gemaakt in marmer en heeft afmetingen van 174 x 195 cm en is te zien in de Sint-Pietersbasiliek in het Vaticaan.
Pietà (1499), door Michelangelo
Hier wordt het moment getoond waarop Maria haar zoon Jezus, al levenloos, in haar armen houdt. De lichamen worden nauwkeurig weergegeven.
De kunstenaar is erin geslaagd het stijve marmer op indrukwekkende en harmonieuze wijze om te zetten in voorstellingen van spieren, aderen en gezichtsuitdrukkingen.
Een ander opvallend kenmerk in het werk is de piramidevormige compositie, gebruikelijk in werken uit de renaissance.
Als zodanig is het werk een van zijn bekendste, en naast Davi en de fresco's van Sixtijnse Kapel werd een icoon van de Renaissance cultuur, gemaakt door de handen van de meester.
Rafaël Sanzio (1483-1520)
Rafael Sanzio was een kunstenaar die zijn talent toonde toen hij nog studeerde in het atelier van de beroemde meester Pietro Perugino in de Italiaanse regio Umbrië.
Hij was een kunstenaar die met groot succes enkele kenmerken van de renaissanceschilderkunst ontwikkelde, zoals het evenwicht tussen vormen, kleuren en compositie, waarbij hij in de symmetrie een belangrijk punt zag waaraan gewerkt moest worden.
Rafaël Sanzio in zelfportret circa 1506
Rond 1504 kwam hij aan in Florence, waar Michelangelo en Da Vinci voor grote artistieke veranderingen hadden gezorgd. Rafaël liet zich echter niet intimideren en verdiepte zich in de schilderkunst.
De kunstenaar stond bekend om het schilderen van vele afbeeldingen van de Maagd Maria (de Madonnas). Deze doeken bezitten lieflijkheid en spontaniteit, net als de persoonlijkheid van de schilder.
Op een gegeven moment werd Rafaël uitgenodigd in Rome en daar voerde hij vele werken uit voor het Vaticaan, op verzoek van paus Julius II en later Leo X.
Rafael Sanzio stierf in 1520, 37 jaar oud, op zijn verjaardag, 6 april.
Een van de werken die opvalt in zijn productie is De school van Athene (Het paneel van 770 x 550 cm werd in opdracht gemaakt en bevindt zich in het Vaticaanse paleis.
De Athene School (1509-1511), door Rafaël
De scène toont een plaats waar verschillende persoonlijkheden van de Griekse intelligentsia en filosofie aanwezig zijn, zoals Plato en Aristoteles, wat de waardering voor de klassieke cultuur in de Renaissance benadrukt.
Een ander belangrijk punt in dit werk is de manier waarop de omgeving is weergegeven, waarbij een grote beheersing van de begrippen perspectief en diepte wordt getoond.
Voor meer informatie over de kunstenaar, lees: Rafael Sanzio: belangrijkste werken en biografie.
4. donatello (1386?-1466)
Donatello, wiens voornaam Donato di Niccoló di Betto Bardi was, was een kunstenaar uit de omgeving van Florence, die wordt beschouwd als een van de meest gevierde beeldhouwers van zijn tijd.
Het was ook verantwoordelijk voor belangrijke artistieke transformaties in de Vierhonderd (15e eeuw), omdat het afweek van de kenmerken van de gotische kunst, gebruikelijk in de middeleeuwse periode.
Beeldhouwwerk dat Donatello voorstelt, in de Galleria degli Uffizi, Italië.
Door zijn werken is het mogelijk om Donatello's enorme verbeeldingskracht waar te nemen, evenals zijn vermogen om het idee van beweging in de beeldhouwkunst over te brengen, terwijl het stevig en krachtig blijft.
Hij maakte veel beelden van heiligen en bijbelse figuren en gaf ze een menselijke sfeer, zoals typisch was voor de Renaissance.
Hij werkte met materialen als marmer en brons en produceerde werken die uitblinken in de weergave van het menselijk lichaam en gebaren.
Hij kreeg erkenning tijdens zijn leven en stierf in 1466 in Florence, waar hij begraven ligt.
Een van zijn meest opmerkelijke werken is David Het stuk stelt de bijbelse passage voor waarin David de reus Goliath executeert.
David (1446) door Donatello
Dit was het eerste werk waarin naaktheid werd getoond na een periode van duizend jaar, geïnspireerd door de klassieke Grieks-Romeinse kunst. In het werk wordt David afgebeeld als een naakte jongeman die in elke hand een zwaard en een steen draagt en het hoofd van zijn vijand aan zijn voeten heeft.
Donatello gebruikt in het beeld een middel dat counterpposto heet, waarbij de figuur op één voet steunt, terwijl het gewicht op de rest van het lichaam wordt uitgebalanceerd. Deze kunstgreep zorgt voor meer harmonie en natuurlijkheid in het beeld.
5. sandro boticcelli (1446-1510)
De Florentijn Sandro Boticcelli was een belangrijke 15e-eeuwse kunstenaar die op zijn doeken een harmonieuze en sierlijke uitstraling wist over te brengen.
Dit is waarschijnlijk een zelfportret van Boticcelli gemaakt in het werk Aanbidding van de Wijzen (1485)
Door de weergave van bijbelse of mythologische scènes onthulde de schilder zijn schoonheidsideaal, geïnspireerd door de klassieke cultuur van de oudheid.
De figuren die hij afbeeldt hebben de schoonheid van godheden gecombineerd met een zekere melancholie.
De geboorte van Venus ( Geboorte van Venus ) is een van de schilderijen waarin we deze kenmerken kunnen waarnemen, en is misschien wel Boticcelli's meest opvallende.
De geboorte van Venus (1484) door Boticcelli
Het werk werd ontworpen in 1484, meet 172,5 x 278,5 cm en maakt deel uit van de collectie van de Galleria degli Uffizi in Italië. Het verbeeldt de mythologische scène van de opkomst van de godin van de liefde, Venus, die uit een schelp tevoorschijn komt terwijl ze haar geslacht bedekt met haar haar.
Het werk werd besteld door een rijke mecenas van de Medici-familie en toont de jonge vrouw in een serene houding, begroet met een bloemenregen door gevleugelde entiteiten en een meisje dat haar een roze mantel aanbiedt.
We kunnen in het schilderij sierlijkheid en lichtheid waarnemen, die tot uiting komen in jonge en mooie figuren. De schoonheid is zo aanwezig dat we nauwelijks enkele gebreken in de compositie van het lichaam kunnen opmerken, zoals de verlengde nek en de licht afhangende schouders van de hoofdfiguur.
Titiaan (1485-1576)
Titiaan was een van de beroemde Venetiaanse renaissanceschilders. Hij werd geboren in Cadore, maar verhuisde als kind naar Venetië waar hij de geheimen van de schilderkunst leerde.
Titiaans zelfportret, gemaakt in 1567
Tijdens zijn leven had hij grote faam. Hij kende de kunst van het kleuren mengen met dezelfde vaardigheid als zijn tijdgenoot Michelangelo kon tekenen.
Hij maakte verstandig gebruik van kleuren en bereikte daarmee samenhang en harmonie in de compositie.
In feite is de compositie in het werk van Titiaan iets dat moet worden gezien als een breuk in de kunst die werd gemaakt. De schilder begon op een verrassende en ongebruikelijke manier elementen in zijn schilderijen in te voegen.
Zie ook: De grootste hits van MPB (met analyse)Hij kreeg ook erkenning door zijn portretten en zijn vermogen om het gevoel van levendigheid van mensen over te brengen, weergegeven met expressieve en krachtige blikken.
Hij stierf in 1576 in Venetië, Italië, als slachtoffer van de pest die Europa toen teisterde.
De Hemelvaart van de Maagd is een van zijn opmerkelijke werken, omdat Titiaan hiermee een traject begon dat onafhankelijker was van de invloed van andere meesters, zoals Giorgione, zijn grote referentie.
De Hemelvaart van de Maagd (1518) door Titiaan
Zie ook: Pra não dizer que não falei das flores, door Geraldo Vandré (analyse van het lied)Het grote paneel werd geschilderd in de Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frai in 1518 en toont de Maagd Maria die ten hemel stijgt terwijl de apostelen haar gadeslaan.
Het licht dat de scène baadt is van hemelse schoonheid en de hele compositie is zo gemaakt dat de blik van het publiek van beneden naar boven wordt geleid.
Tintoretto (1518-1594)
Jacopo Robusti stond bekend als Tintoretto en was een schilder uit de tweede helft van de 15e eeuw, uit een stroming die bekend staat als het maniërisme.
Zelfportret door Tintoretto (1588)
De kunstenaar merkte een vermoeidheid in de manier waarop vormen en kleuren tot dan toe werden gepresenteerd, met eenvoud en schoonheid, maar in zijn ogen zonder veel emotie.
Zo gaf hij een meer dramatische en expressieve lading aan de scènes die hij wilde uitbeelden, meestal bijbels en mythologisch.
Hij gebruikte middelen als het opvallende contrast tussen licht en schaduw, excentrieke gebaren en bewegingen en minder ingetogen kleuren. Zijn doel was om spanning en emotie op te wekken bij de toeschouwer, waarbij hij zich niet te veel met techniek bezighield.
Op Het laatste avondmaal De stijl van Tintoretto is duidelijk zichtbaar. Het werk verbeeldt de bijbelse scène waarin Jezus zijn laatste maaltijd gebruikt in gezelschap van zijn discipelen en dateert uit 1594, het laatste jaar van zijn leven.
Het laatste avondmaal (1594) door Tintoretto
Deze compositie heeft grote afmetingen van 3,65 m x 5,69 m, en bevindt zich in Venetië, in de Basiliek van San Giorgio Maggiore.
De door de schilder gebruikte kleuren zijn donker en onthullen een donkere, mystieke en dramatische sfeer. We kunnen zeggen dat het chromatische spel een essentieel element is om het schilderij te begrijpen.
Bovendien hebben de personages een lichtgevend aura rond hun lichaam, vooral Jezus, wat voor veel contrast en visuele impact zorgt. De tafel van het avondmaal is diagonaal geplaatst, wat een ongewoon gebruik van het traditionele perspectief oplevert.
De elementen op het schilderij zullen later verder ontwikkeld worden in de stroming die volgt, de barok.
Bibliografische referenties:
- GOMBRICH, E. H. A história da arte. Rio de Janeiro: LTC - Livros Técnicos e Científicos.
- PROENÇA, Graça. Geschiedenis van de kunst. São Paulo: Editora Ática.
