Samenvatting en volledige analyse van Auto da Barca do Inferno, door Gil Vicente

Gil Vicente wordt beschouwd als de vader van het Portugese theater en is een icoon van de Lausitaanse cultuur. O Auto da Barca do Inferno is een eenakter uit 1517, met een sterk komische inslag, en is een van de meest gevierde werken van de auteur.

Samenvatting

Ook bekend als Auto da moralidade, werd Auto da Barca do Inferno, geschreven in 1517, opgevoerd voor koning Manuel I van Portugal en koningin Lianor. Het stuk, dat één akte bevat, behoort tot de Trilogie van de Barca's, waartoe ook Auto da Barca do Purgatório en Auto da Barca da Glória behoren.

De duivel is een van de centrale personages in Auto da Barca do Inferno. Hij bestuurt een boot en nodigt, een voor een, mogelijke leden uit om aan boord van zijn schip te komen. De eerste gast is de edelman, die aankomt vergezeld van een sjamaan. Terwijl hij de boot van het paradijs ziet passeren, ziet de edelman een engel en vraagt om binnen te mogen, maar wordt geweigerd.

De tweede gast is de onzeneiro, ook hij zal net als fidalgo op de veerboot naar de hel belanden. De derde die verschijnt - en vreemd genoeg de eerste die een gelukkig lot heeft - is de dwaas.

Klootzak - Hou da barca!

Angel - Wat wil je van me?

Klootzak - Wil je me passeren?

Angel - Wie ben jij?

Klootzak - Samica iemand.

Angel - Gij zult slagen, indien gij wilt; want in al uw doen en laten hebt gij u niet door boosaardigheid vergist. Uw eenvoud heeft u tot genot gebracht. Wacht toch op mij; wij zullen zien of er iemand komt, die zulk een goed waardig is, die hier binnengaat.

Direct na de dwaas komen de schoenmaker en de broeder vergezeld van een mooi meisje. Geen van hen mag de veerboot naar het paradijs nemen.

Brízida Vaz, een pooierheks, verschijnt vervolgens en ook haar wordt de toegang tot de schuit der Glorie ontzegd. De jood die haar volgt en een geit draagt, wordt eveneens de toegang tot de hemel ontzegd omdat hij geen christen is.

De ombudsman en de openbare aanklager zitten ook in het bootje van de hel, maar om een andere reden: ze stellen hun persoonlijke belangen boven gerechtigheid en het volk.

Uiteindelijk komen de ridders tevoorschijn, die bij leven voor het christendom hebben gestreden en daarom door de engel naar de boot van het paradijs worden geleid.

Illustratie uit de originele uitgave van Auto da Barca do Inferno, door Gil Vicente.

Personages

Duivel

Bekend als Beëlzebub, drijft hij een schuit naar de hel.

Angel

Hij stuurt de boot van Glorie, naar het paradijs.

Fidalgo

Hij loopt altijd met een sjamaan en draagt een zeer lange staart en een spaltstoel. Hij neemt uiteindelijk de veerboot naar de haven van Lucifer.

Onzeneiro

De onzeneiro, een soort woekeraar, houdt de edelman gezelschap op de boot uit de hel.

Klootzak

Hij vindt rust in eenvoud en wordt naar de boot van het paradijs geleid.

Schoenmaker

De schoenmaker gelooft dat hij, door de religieuze rituelen aan land te vervullen, de boot van het paradijs zou betreden. Maar omdat hij zijn klanten bedroog, verdiende hij niet het recht om aan boord van het schip van de engel te gaan.

Broeder

Vergezeld van een meisje, heeft de broeder geen recht om het paradijs te betreden.

Brízida Vaz

Omdat ze een heks, een prostituee en een pooier is, mag ze de schuit van Glory niet betreden.

Jood

Hij kan het paradijs niet ervaren omdat hij geen christen is.

Corregedor

In tegenstelling tot wat werd verondersteld, verdedigt de corregedor alleen zijn eigen belangen door onmiddellijk veroordeeld te worden tot de schuit van de hel.

Aanklager

Corrupt, denkt hij alleen aan zichzelf en gaat daardoor regelrecht naar het schip van Beëlzebub.

Ridders

De Ridders van God, martelaren van de Heilige Kerk, die hun leven hebben gewijd aan de christelijke zaak, worden beloond met eeuwige vrede in de boot van het paradijs.

Historische achtergrond

Gil Vicente was getuige van het proces van overzeese expansie en maakte de gouden periode van Portugal mee. Hij was een tijdgenoot van de grote ontdekkingsreizen van Vasco da Gama en zag hoe het land in de steek werd gelaten omdat de aandacht op het buitenland, op de koloniën, was gericht.

De auteur uitte diepe kritiek op de wanorde van de Portugese samenleving in het verleden: op de waarden, de moraal, de gecorrumpeerde mens, de katholieke religieuze instelling. Gil Vicente was niet echt tegen de kerk, maar wel tegen wat zij ervan maakte (de verkoop van aflaten, het valse celibaat van priesters en nonnen).

Hij bekritiseerde de ondeugden van de middeleeuwse en moderne samenleving, hij legde de vinger op de wonde om de onderdrukkende en in zichzelf gesloten structuur aan te klagen. Hij was de woordvoerder die de maatschappelijke hypocrisie aan de kaak stelde: broeders zonder roeping, de corrupte justitie die met de adel omging, de uitbuiting van de landarbeiders.

Vóór Gil Vicente was er geen documentair bewijs dat er in Portugal theaters werden opgevoerd, alleen korte voorstellingen met een ridderlijk, religieus, satirisch of burlesk karakter.

De toneelstukken van Gil Vicente bevatten Castiliaanse invloeden, maar ook sporen van de Castiliaanse paleisdichter Juan del Encina. Er zijn passages waarin men kan waarnemen dat de auteur zelfs de taal van de Castiliaanse dichter imiteert. Aangezien het Portugese hof tweetalig was, kwam deze Castiliaanse culturele invloed veelvuldig voor.

Almeida Garrett, een andere grote naam in de Portugese cultuur, merkte op dat Gil Vicente weliswaar niet de stichter/initiator van het theater in Portugal was, maar wel de meest prominente figuur in het Lausitaanse theater, die aan het nageslacht de grondslagen van een nationale theaterschool heeft nagelaten.

Waar werden Gil Vicente's toneelstukken opgevoerd?

Het werk van Gil werd alleen binnen de paleizen gelezen, en hij werd zelfs gesteund door de koningin. Zijn theater werd geproduceerd om de adel en de adel te vermaken, en had als centraal kenmerk het gevoel van spontaniteit en volksgeest, hoewel het werd opgevoerd voor een elitepubliek. Al zijn werken hadden veel ruimte voor improvisatie.

Kenmerken van het schrijven van Gil Vicente

Gil Vicente schrijft in de vorm van theaterpoëzie, op rijm. De auteur verwerkt de taalkundige en sociale verscheidenheid van zijn tijd in zijn stukken (bijvoorbeeld: de edelman gebruikt een taal die kenmerkend is voor de edelen, de boer gebruikt een woordenschat die kenmerkend is voor de boeren).

Al zijn stukken, waaronder Auto da barca do inferno, zijn sterk didactisch. De satire dient om de sociale wonden van zijn tijd te benadrukken.

In het algemeen zijn de autos een parade van types of gevallen onder het mom van een centrale allegorie. De auteur werkte vooral met sociale types: het waren karikaturale en volkse personages. In zijn toneelstukken kan men de gedetailleerde beschrijving van het gedrag, de kleding, het taalgebruik waarnemen.

De personages vertonen over het algemeen geen psychologische conflicten zoals in het klassieke theater. Het is geen individueel theater (met tegenstellingen van zichzelf), maar een sociale satire, een ideeëntheater, polemisch.

De personages vertegenwoordigen hun sociale omstandigheden: het kindermeisje staat voor elk kindermeisje, de boer voor elke boer, er wordt niet gestreefd naar individualisering. Er zijn menselijke types zoals de herder, de boer, de schildknaap, het dorpsmeisje, de boerin, de broeder. Er komen ook allegorische personificaties in voor, zoals Rome, dat de Heilige Stoel voorstelt, bijbelse en mythische personages (zoals in het geval van de Profeten), figurentheologisch (God, de Duivel, engelen) en de Parvo.

De volksfiguren, nederige boeren, maken het hof aan het lachen met hun naïviteit en onwetendheid. Het type dat door Gil Vicente het meest wordt gesatiriseerd is de geestelijke, met name de broeder, die zijn inconsistenties in werelds en religieus gedrag onthult (het najagen van spaarzaam plezier, hebzucht, gierigheid).

Een ander interessant type is de schildknaap die de normen van de adel imiteert, de dappere en ridderlijke speelt, hoewel hij hongerig, bang en lui is. De edelen worden vaak afgeschilderd als zelfvoldaan en uitbuiters van andermans arbeid en de rechters, corregedores en deurwaarders zijn in de regel corrupte figuren.

Gil Vicente hekelt de absurditeiten van de rechtbank, de corrupties, de gevallen van nepotisme, de verspilling van overheidsgeld.

Lees de volledige tekst, download PDF

Het toneelstuk van Gil Vicente bevindt zich in het publieke domein en is gratis te downloaden in PDF-formaat. Veel plezier met het lezen van Auto da barca do inferno!

Luister je liever? Auto da Barca do Inferno is ook beschikbaar in audio formaat

Wie was Gil Vicente?

Gil Vicente werd geboren rond 1465, voerde zijn eerste toneelstuk op in 1502 en was een medewerker van de Algemeen Liedboek Zijn bekendste werken zijn: Auto da Índia (1509), Auto da barca do inferno (1517), Auto da Alma (1518), de Farsa de Inês Pereira (1523), D.Duardos (1522), Auto de Amadis de Gaula (1523) en Auto da Lusitânia (1532).

In 1562 verzamelde Luís Vicente wat hij had van de productie van zijn vader die stierf in Copilaçam de Todalas Obras de Gil Vicente De authenticiteit van de werken wordt in twijfel getrokken omdat de zoon kleine wijzigingen in de tekst zou hebben aangebracht.

Illustratie door Gil Vicente.

Als u het leuk vond om deze klassieker van de Portugese cultuur te leren kennen, bezoek dan ook: