Plafond van de Sixtijnse Kapel: gedetailleerde analyse van alle panelen

In de Sixtijnse Kapel bevindt zich een van de meest emblematische werken van de hele Italiaanse Renaissance: het plafond van de Sixtijnse Kapel.

De schilderijen werden gemaakt met behulp van de fresco techniek door Michelangelo Buonarroti (1475-1564), en in opdracht van de Paus Julius II (1443- 1513).

Omdat Michelangelo zichzelf vooral als beeldhouwer erkende, ging hij met tegenzin in op de uitnodiging van de paus.

Het werk begon in 1508 en was voltooid in 1512, een indrukwekkende prestatie, aangezien de kunstenaar het werk alleen en liggend uitvoerde.

Analyse van de plafondschilderingen

De plafondverdeling is voorzien van negen panelen De keuze van het bijbelse thema legt een verband tussen het begin van de mensheid en de komst van Christus, dat in de compositie niet aanwezig is.

Plafond van de Sixtijnse Kapel

De tekeningen zijn beïnvloed door de beeldhouwkunst en men ziet het belang ervan in het werk van de kunstenaar. Evenzo onthullen de afbeeldingen Michelangelo's meesterschap in de weergave en kennis van de menselijke anatomie.

De figuren zijn overwegend sterk, energiek en krachtig, maar ook elegant. Het zijn gespierde wezens die zich bijna onmogelijk verdraaien en de hele compositie beweging en energie geven.

Deze levendigheid van de compositie is zeker een weerspiegeling van het historische moment dat Italië doormaakte en dat zich weldra over heel Europa zou verspreiden. Het was niet alleen de renaissance van de klassieke kunst die werd geademd, maar ook een herontdekking van de Griekse filosofie en het Romeinse humanisme.

Er werd een nieuw Europa geboren, dat de Middeleeuwen achter zich liet en het moderne tijdperk binnenging, waarin het centrum van de "wereld" de mens werd.

De negen panelen vertellen het verhaal van de schepping. Het eerste stelt de scheiding voor tussen licht en duisternis; het tweede toont de schepping van zon, maan en planeten en het derde stelt de scheiding voor tussen de aarde en de zee.

De schepping van Adam

Het vierde paneel is de schepping van Adam, een van de meest verspreide en erkende beelden ter wereld. Hier leunt Adam achterover, alsof hij lui is. Hij lijkt God te dwingen tot een laatste inspanning om zijn vingers te kunnen aanraken en hem zo het leven te schenken.

In tegenstelling tot de "luie" figuur van Adam is God begiftigd met beweging en energie en beweegt zelfs zijn haar met een onzichtbaar briesje.

Onder zijn linkerarm draagt God de figuur van Eva, die zijn arm vasthoudt en geduldig wacht tot Adam de levensvonk ontvangt, zodat ook zij die kan ontvangen.

Schepping van Adam

Zie de meer gedetailleerde analyse van De schepping van Adam.

In het vijfde (en centrale) paneel zien we eindelijk de schepping van Eva. In het zesde zien we de verdrijving van Adam en Eva uit het paradijs. In het zevende zien we het offer van Noach. In het achtste zien we de universele zondvloed en in het negende, dat het laatste is, de dronkenschap van Noach.

Langs de panelen hebben we ook de afwisselende weergave van Profeten (Zacharia, Joël, Jesaja, Ezechiël, Daniël, Jeremia en Jona) en Sibyls (Dit is een nevenschikking van christendom en heidendom, volgens sommige historici een subtiele manier van de kunstenaar om de kerk te bekritiseren.

De panelen worden omlijst door geschilderde architecturale elementen (waaronder sculpturale figuren) met een extreem realisme en waarmee de figuren interageren. Sommige zitten, andere leunen, op deze elementen van namaakarchitectuur.

In de vier hoeken van het plafond hebben we ook de voorstelling van de grote verlossingen van Israël.

Verspreid over het centrum van de compositie zien we ook twintig zittende naakte mannelijke figuren, bekend als de " Ignudi ", een naam toegeschreven door de kunstenaar zelf.

Ignudis, naakte mannelijke figuren, in de Sixtijnse Kapel

Deze figuren komen voor rond vijf van de negen plafondpanelen, namelijk in de "dronkenschap van Noach", het "offer van Noach", de "schepping van Eva", de "scheiding van de aarde en de zee" en de "scheiding van licht en duisternis".

Het is echter niet bekend wat ze precies voorstellen of waarom ze zijn opgenomen.

Het Laatste Oordeel

Meer dan twintig jaar later keerde Michelangelo terug naar de Sixtijnse Kapel om Het Laatste Oordeel (1536-1541) een fresco geschilderd op de altaarwand van de kapel.

Dit werk werd aan Michelangelo opgedragen door Paus Clement VII (1478-1534), maar het werk zou pas beginnen na de dood van die paus en al onder het pontificaat van Paul III (1468- 1549).

In tegenstelling tot de vitaliteit, het ritme en de stralende energie van de plafondfresco's is de voorstelling van de Eindoordeel is somber. In totaal zijn er driehonderd eenennegentig lichamen oorspronkelijk naakt afgebeeld (inclusief de Maagd).

Het Laatste Oordeel geschilderd na de creatie van de fresco's op het plafond van de kapel

De compositie wordt gedomineerd door de centrale figuur van een onverbiddelijke en angstaanjagende Christus. Op de achtergrond zien we een uiteengereten hemel en onderaan zien we hoe engelen op hun trompetten blazen die het Laatste Oordeel aankondigen.

Aan Christus' zijde kijkt de Maagd weg, weigerend de chaos, de ellende, het lijden te zien en hoe alle zondaars in de hel zullen worden geworpen.

Een van de afgebeelde figuren is Saint Barthelemy die het mes van zijn offer in de ene hand houdt en zijn gevilde huid in de andere.

Er wordt aangenomen dat Michelangelo zijn zelfportret uitwerkte op het beeld van de heilige, dus het misvormde gezicht met gevilde huid is dat van de kunstenaar zelf, misschien een metafoor om zijn gemartelde ziel weer te geven.

Sint Bartholomeus in detail van Eindoordeel

De verschillen tussen de schilderingen op het plafond en de altaarwand houden verband met de verschillende culturele en politieke context ten tijde van het maken van het werk.

Europa maakte een geestelijke en politieke crisis door, de jaren van de Reformatie braken aan, wat zou leiden tot afscheiding binnen de Kerk. Het lijkt erop dat de compositie dient als waarschuwing dat de vijanden van de Kerk gedoemd zijn. Er is geen vergeving, want Christus is onverbiddelijk.

Omdat alle figuren in dit werk zonder kleren waren geschilderd, ontstond er in de jaren daarna controverse. Velen beschuldigden de kerk van hypocrisie en vonden het schilderij schandalig.

Meer dan twintig jaar lang verspreidden de aanklagers van het werk het idee dat de kerk een obsceen werk opnam in een van haar belangrijkste installaties, en voerden zij campagne voor de vernietiging van de schilderijen.

Uit angst voor het ergste heeft de Kerk, in de persoon van Paus Clemens VII (1478-1534) gaf opdracht om enkele naakten opnieuw te schilderen. De bedoeling was om het oorspronkelijke werk te behouden en zo de vernietiging ervan te voorkomen. Dit werk werd uitgevoerd door Daniele da Volterra in het jaar van Michelangelo's dood.

Restauratiewerken

De meest recente (1980 en 1994) restauraties in de Sixtijnse Kapel, gericht op het schoonmaken van de fresco's, lieten een kant van Michelangelo zien die door historici onbedoeld werd genegeerd.

Tot dan toe werden alleen vorm en ontwerp gewaardeerd in dit werk, waarbij de nadruk werd gelegd op tekenen ten koste van kleur. Echter, het reinigen van eeuwen van vuil en kaarsrook, onthulde een levendig kleurenpalet in Michelangelo's oorspronkelijke werk.

Zo werd bewezen dat de kunstenaar niet alleen een genie van tekenen en beeldhouwen was, maar ook een uitstekend colorist op het niveau van Leonardo Da Vinci zelf.

Detail van voor en na de restauratie

De Sixtijnse Kapel

De Sixtijnse Kapel (1473-1481) bevindt zich in de officiële residentie van de paus, het Apostolisch Paleis in het Vaticaan. De bouw ervan is geïnspireerd op de tempel van Salomo. Hier houdt de paus af en toe een mis en komt het Conclaaf bijeen om een nieuwe paus te kiezen.

De kapel diende als werkplaats voor enkele van de grootste kunstenaars van de Italiaanse Renaissance, niet alleen Michelangelo, maar ook Rafael , Bernini e Botticelli .

Maar het valt niet te ontkennen dat alleen al het noemen van de naam van de Kapel ons vandaag doet terugdenken aan het grandioze plafond en de altaarfresco's uitgevoerd door Michelangelo.

Michelangelo Buonarotti

Michelangelo (1475-1564) was een van de iconen van de Renaissance en wordt beschouwd als een van de grootste kunstgenieën aller tijden.

Gezien als een moeilijk karakter, werd zijn genialiteit echter erkend toen hij nog heel jong was. Hij bezocht de Domenico Ghirlandaio en op vijftienjarige leeftijd Lorenzo II de Medici nam hem onder zijn bescherming.

Humanist en gefascineerd door het klassieke erfgoed, richt Michelangelo's werk zich op het menselijke beeld als essentieel expressiemiddel, wat ook duidelijk is in zijn beelden.

Maak ook kennis met :