Hélio Oiticica: 11 werken om zijn carrière te begrijpen

Hélio Oiticica (1937-1980) is een van de meest prominente hedendaagse Braziliaanse kunstenaars, die een belangrijke erfenis en invloeden achterlaat op andere kunstgebieden dan de beeldende kunst.

Door zijn werk is het mogelijk de evolutie van zijn ideeën te begrijpen, die mettertijd steeds meer gericht waren op de publieke opname in een unie tussen kunst en leven.

Zo droeg Hélio bij tot een transformatie in de wereld van de kunst en tot de positieve bevestiging van het Braziliaanse volk en zijn identiteit, met een artistieke loopbaan die de volgende generaties kenmerkte en een referentie werd voor verschillende kunstenaars.

1. Meta schema's (1957-1958)

Werk dat deel uitmaakt van een serie Meta schema's door Hélio Oiticica

Hélio Oiticica begon zijn artistieke carrière op 18-jarige leeftijd, halverwege de jaren vijftig, met Voorste groep een constructivistisch collectief met belangrijke kunstenaars als Ivan Serpa, Lygia Clark en Lygia Pape.

Uit deze periode stamt een reeks composities waarin de kunstenaar geometrische vormen creëert met gouache op karton, geïnspireerd door moderne kunstenaars als Wassily Kandinsky (1866-1944). Het project werd later - in de jaren zeventig - Meta-schema's.

In dit werk worden tweedimensionale vormen geproduceerd die de mogelijkheid suggereren om het papier te verlaten. Zo merken we een de intentie om de ruimte van het schilderen te overwinnen wat, na verloop van tijd, inderdaad voorkomt in Oiticica's werk.

2. Bilateralen en ruimtelijk reliëf (1959)

Bilateralen en ruimtelijke reliëfs (1959)

Na het verkennen van talloze mogelijkheden van compositie, vorm en achtergrond in de Meta schema's Oiticica begon gekleurde objecten te construeren die door onzichtbare draden in de ruimte hingen, waardoor deze voorheen tweedimensionale vormen in een driedimensionale omgeving werden gebracht. Bilateralen en Ruimtelijke reliëfs.

Het idee van de kunstenaar is vorm en kleur in de ruimte brengen waardoor de perceptie mogelijk wordt dat de kleur "trilt" in dezelfde omgeving waarin de toeschouwer leeft terwijl hij de drijvende sculpturen van nabij observeert.

3. Grote Kern (1960)

Het werk Grote Kern maakt deel uit van een reeks waarin Oiticica vooruitgang boekt in zijn onderzoek naar kleur, vormen en media van kunst.

Hier creëert de kunstenaar ruimtes met gele borden waar het publiek doorheen kan lopen, in interactie met de compositie en individueel hun eigen "hutten" creërend.

Er wordt dus van uitgegaan dat de interactie en de beweging van mensen rond het werk essentieel zijn om het werk betekenis te geven.

Grote Kern (1960)

4. Doordringbaar PN1 (1960)

In hetzelfde jaar dat hij de ruimte onderzoekt met de Kernen Hélio maakt ook de serie Penetrables waarbij de kleur nog intenser in de behuizing wordt aangebracht en er in feite gekleurde cabines ontstaan.

Daarin neemt de kleur de omgeving over, daalt af naar de vloer en nodigt de toeschouwer uit om die te betreden. Zo creëert Hélio plaatsen en biedt hij de bezoekers ervaringen aan in de zin van de eigen kleur ervaren Hier houdt de praktijk op louter contemplatief te zijn en wordt zij relationeel.

Doordringbaar PN1 is een van Oiticica's eerste installaties

5. Bolides (begin jaren zestig)

Oiticica begon met zijn installaties en maakte vervolgens een reeks werken waarin hij dozen bouwde met verschillende materialen.

Dit zijn containers van hout, glas of zakken die compartimenten hebben en verschillende elementen vervoeren, zoals zand, pigmenten, stoffen, aarde, water en kolen.

De kunstenaar experimenteert met de materialen en creëert een werk dat... stimuleert verschillende zintuigen De toeschouwers kunnen ingrijpen in de werken, ze manipuleren en nieuwe sensaties ervaren, geleid door een intuïtieve impuls.

Glazen Bollide 5 "Hommage aan Mondriaan (1965) maakt deel uit van de reeks bolides die Oiticica in de jaren zestig produceerde.

Glazen Bollide 5 "Hommage aan Mondriaan (1965) creëert Hélio een structuur van glas, gekleurd water en stoffen. Met de primaire kleuren (geel, rood en blauw) brengt Hélio een hommage aan Mondriaan, een moderne kunstenaar die intens met deze kleuren werkte en een referentie was voor Oiticica.

In dit werk worden de kleuren dus op een heel andere manier gepresenteerd, waarbij het mogelijk is ze te hanteren via de materialiteit van de stoffen.

6. serie Parangolés (midden jaren '60)

De bekendste werken van Hélio Oiticica zijn Parangolés die midden jaren 60 in productie ging.

De werken zijn het resultaat van zijn betrokkenheid bij dans en muziek, die intensiever werd nadat de kunstenaar in 1964 de Estação Primeira de Mangueira Samba School in Rio de Janeiro begon bij te wonen en er met hem begon samen te werken.

Hélio gaat door met zijn onderzoek naar de relatie tussen kleuren en ruimte, maar betrekt nu ook het lichaam als drager, met de bedoeling zijn kunst te "de-intellectualiseren".

Parangolé Het werk van Oiticica is een verzameling gekleurde stoffen die mensen dragen en waarmee ze dansen, alsof ze de kleuren in beweging brengen.

Dus, de parangolés Deze worden aangekleed door de bewoners en dansers van Mangueira, die met deze voorwerpen interageren en trachten "ontketen de kleur" De capes zijn nog steeds als verlengstukken van het lichaam zelf, alsof ze er niet los van staan.

In 2012 werd een documentaire over Hélio Oiticica gemaakt die zijn verhaal vertelt. parangolés en Oiticica zelf.

7. Vlaggedicht Wees Marginaal, Wees Held (1968)

Het werk is een eerbetoon aan Manoel Moreira, een zwarte man uit de periferie die leefde in de Favela do Esqueleto, in Rio de Janeiro.

Oiticica bezocht veel de favelas en sloppenwijken van Rio en bouwde een vriendschappelijke relatie op met veel bewoners van deze plaatsen. Een van deze kennissen was Manoel Moreira.

Bekend onder de bijnaam "Cara de Cavalo" (Paardengezicht), werd Manoel beschuldigd van de moord op een politieagent en werd hij achtervolgd door een van de eerste criminele organisaties die door politieagenten werden gevormd, waarna hij in 1964 met meer dan 50 schoten werd geëxecuteerd.

De uitdrukking "Seja Marginal, seja Herói" kreeg projectie in de zogenaamde "marginale cultuur" van de Braziliaanse kunst.

Vier jaar later maakt Hélio daarom een vaandelgedicht met de afbeelding van Cara de Cavalo (Dode Paardenkop) en de zin "Seja Marginal, seja Herói" (Wees een Marginal, wees een Held).

Het werk kreeg bekendheid als een protest en gaf een impuls aan wat men "marginalia" noemde of "marginale cultuur" die de Braziliaanse kunst eind jaren zestig, begin jaren zeventig overspoelde.

8. Tropicália (1967)

Het werk Tropicália was een samensmelting van de ervaringen van de kunstenaar in de gemeenschappen en alle bagage die hij bezat over zijn concept van brazilianness met het onderzoek dat hij al eerder deed, met de Penetrables serie.

Hier herschept hij een omgeving waarin verschillende zintuiglijke en conceptuele elementen over zijn idee van Brazilië worden vermengd, waardoor een onderling verbonden ruimte ontstaat. Hierin zijn de verschillende houten hutten met elkaar verbonden, net als in de favela's en steegjes.

Tropicália Oiticica's werk is een zintuiglijke reis die Brazilianness herschept...

Bovendien is het mogelijk om een labyrintische ervaring Aan het einde van het pad staat een televisie aan, wat de vereniging tussen technologie en eenvoud suggereert.

In de woorden van de kunstenaar zelf:

De gecreëerde omgeving was duidelijk tropisch, als in de achtertuin, en vooral was er het gevoel dat men zich weer op het land begaf. Ik had dit gevoel al eerder gevoeld toen ik door de heuvels liep, door de favela, en zelfs de route van binnenkomen, vertrekken, door de "quebradas" van tropicália gaan, doet me veel denken aan wandelen door de heuvel.

Tropicália was een zeer belangrijk werk voor de cultuur van het land, het stimuleerde andere talen en gaf zelfs zijn naam aan een beweging in de jaren zeventig, die vooral in de muziek vereeuwigd werd.

Album cover Tropicália of Panis et Circencis album opgenomen door Caetano Veloso, Gilberto Gil, Gal Costa, Nara Leão, Tom Zé en Os Mutantes

9. Nesten (1970)

In 1970 ontwikkelde Hélio Oiticica het werk Nesten tentoongesteld in de tentoonstelling Informatie gemaakt in het Museum of Modern Art - MoMA, in New York.

Het werk is een installatie die bestaat uit verschillende cabines die met elkaar verbonden zijn en die het idee van veelheid en groei overbrengen, alsof het zich ontwikkelende cellen zijn.

Ninhos (1970), van Hélio Oiticica, is een installatie met meerdere cellen waar mensen in kunnen gaan.

In deze periode kreeg Oiticica een beurs van de Guggenheim Foundation voor een artistieke residentie in New York, waar hij acht jaar verbleef en zijn andere projecten voortzette, zoals Parangolés e Penetrables .

10. Magic Square Penetration nr. 5, De Luxe (1977)

Toen Oiticica nog in de VS was, maakte hij werken die het resultaat waren van eerdere processen, zoals Penetraável Magic Square nº 5, De Luxe.

De installatie is gemaakt op basis van in de jaren zestig ontwikkelde modellen, waarvan de projecten alleen op openbare plaatsen konden worden uitgevoerd.

Het idee van Oiticica was om het publiek een plek te bieden voor fantasierijke ervaringen, waar iedereen zijn eigen ruimte kan creëren op basis van de voorstellen van de kunstenaar voor vormen en kleuren.

Het woord vierkant, waaraan het werk zijn naam ontleent, verwijst naar het begrip vierkant en kwadraat in het Engels.

Magic Square Penetration nr. 5, De Luxe, door Hélio Oiticica, is een installatie gemaakt van gekleurde betonnen muren, leuningen

Zangeres en songwriter Adriana Calcanhoto produceerde de videoclip voor het nummer Door de lucht met als achtergrond een voorbeeld van deze installatie in het Açude Museum in Rio de Janeiro.

In de video is te zien hoe het kunstwerk een dialoog aangaat met het lied en een denkbeeldig huis wordt, zoals het lied suggereert.

11. Zwerversmythen (1978)

Bij zijn terugkeer naar Brazilië, na in New York in een soort ballingschap te hebben geleefd vanwege de militaire dictatuur, maakte Oiticica een aantal straatoptredens uitgenodigd door de kunstenaar Ivald Granato, in een werk genaamd Zwerversmythen .

In een ervan loopt de kunstenaar door de straten van São Paulo, meer bepaald in Augusta Street, met een duikbril, een zonnejas en een pruik op.

Helio's zoektocht was interactie met mensen die op straat voorbijkwamen, innovatie en het onverwachte.

Prestatieverslag van Hélio Oiticica in badpak, duikbril en pruik

In de jaren daarna deed Hélio Oiticica ook een aantal artistieke voorstellen, zoals collectieve evenementen in de gemeenschappen van Rio de Janeiro en experimenten met eerder voltooide projecten.

Zijn laatste werk was een poëtisch-stedelijk evenement getiteld Carnaval warming-up Het was in dat jaar dat de kunstenaar op 42-jarige leeftijd aan een beroerte overleed en een krachtige erfenis naliet.

Misschien bent u ook geïnteresseerd in andere teksten over Hélio Oiticica :