Ynhâldsopjefte
De noardeastlike kordel is in populêre útdrukking dy't karakterisearre wurdt troch de deklamaasje fan gedichten. Dizze rymteksten binne printe op folders dy't oan snaren hingje kinne - cordéis! - en wurde ferkocht op strjittemerken.
Dit soarte keunst bringt meastentiids regionale tema's, lokale karakters, folkloristyske leginden, neist sosjale problemen.
Wy hawwe hjir úttreksels selektearre en gedichten út cordel lyts . Der binne 8 wurken dy't Brazylje fertsjintwurdigje (benammen it noardeasten), itsij troch harren karakters, situaasjes of fragen.
1. De dichter fan it plattelân - Patativa do Assaré
Houten gravuere fan Patativa do Assaré
Ik bin in wâlddraad, ik sjong út 'e dikke hân
Ik wurkje op it fjild, winter en simmer
Myn chupana is bedekt mei klaai
Ik smoke allinnich sigaretten fan paia de mio
Ik bin in dichter út 'e bosk, ik doch de papé net
By argum minstrê, of dwalend sjongen
Wa't dwaalt, mei syn gitaar
Sjonge, pachola, op syk nei leafde
Ik wit it net, want ik haw noait studearre
Allinne ik wit myn nammeteken
Myn heit, earm! libbe sûnder koper
En de tried fan 'e earme man kin net studearje
Myn rasterfers, ienfâldich en dof
Gaat it plein net yn, yn 'e rike seal
Myn fers komt allinnich op it mêd fan de fjilden en fjilden
En soms, tinkend oan blide jeugd
Sing ik in sodade dy't my yn it boarst libbet
It oangeande gedicht portrettearret Okaartsje
Ik draai alles binnen
Ik stek fjoer en gean fuort
De wachter gie en sei
Tsjin de satan yn 'e seal
Jo witte, jo hearskip
Doe kaam Lampião oan
Sei dat hy deryn wol
En ik kaam him te freegjen
Oft ik him jaan kin it kaartsje of net
Nee hear, sei satan
Sis him fuort te gean
Ik krij allinnich genôch minne minsken
Ik rin in protte
Ik bin al Ik woe sels
Mear as de helte smite
Fan dejingen dy't it hjir út hawwe
Nee hear satanás sei
Gean fertel him dat er fuort moat
Ik krij allinnich genôch minne minsken
Ik bin in soarte fan caipora
Ik bin al yn 'e stimming
Om mear as de helte te setten
Fan wat se hjir bûten hawwe
Sei de wachter
Baas It wurdt slimmer
En ik wit dat hy sil ferdomd wurde
As hy der net yn kin
Satanás sei dat dat neat is
Samle de swarte minsken dêr
En nim wat jo nedich binne
Doe't Lampião it leauwe joech
De swarte troep stean by
Allinnich sein yn Abessinje
O ferrekte swarte troep
En in stim dy't echoed
Satan wie dejinge dy't it stjoerde
Bring him swart fjoer
Lampião koe ophelje
In okseskedel
It kaam ien op 'e foarholle telâne
En de geit sei krekt hallo
Der wie grutte skea
Yn de hel dy dei
Sjoch ek: Net te sizzen dat ik de blommen net neamde, troch Geraldo Vandré (muzykanalyse)Tweintich tûzen contos
Dy satan besitte
It boek fan 'e brêge waard ferbaarnd
Se ferlearen seishûndert contos
Allinnich yn merchandise
Lucifer klage
Gjin grutte krisisneed
De minne jierren fan rispinge
En no dizze stap
As der gjin goede winter is
Hjir yn 'e hel
Nimmen keapet in shirt
Wa't twifelet oan dit ferhaal
Tinke dat it net sa wie
Twifelje oan myn fers
Net yn my leauwe
Gean moderne papier keapje
En skriuw nei de hel
Fertel my oer Kaïn
José Pacheco da Rocha wie in wichtige noardeastlike kordelist yn 'e iere 20e ieu. Der wurdt spekulearre dat er berne is yn Alagoas of Pernambuco.
Ien fan syn meast súksesfolle snaren is De komst fan Lampião yn de hel , in humoryske tekst dy't in in protte ynfloed fan it mamulengo-teater, in oare populêre útdrukking yn 'e regio.
Yn dizze kordel betocht de skriuwer de komst fan 'e ferneamde cangaceiro Lampião nei de hel. Mei goed humor en ferstân brocht er deistige en religieuze tema's en personaazjes út it noardeastlike efterlân, lykas banditen, nei syn wurk.
Miskien binne jo ek ynteressearre :
De soan fan boeren, Patativa hat altyd yn it fjild wurke en studearre foar in pear jier op skoalle , genôch om literêr te wêzen. Hy begûn mei it meitsjen fan kordelgedichten om de leeftyd fan 12 hinne en, sels mei erkenning, bleau hy noait op mei it wurkjen fan it lân.
Yn dizze kordel beskriuwt Patativa dan syn wize fan libjen, en makket in parallel mei it libben fan safolle Brazilianen, manlju en froulju bern fan de sertão en plattelânsarbeiders.
2. Ai se sesse - Zé da Luz
As wy op in dei fan inoar mochten
As we op in dei inoar woenen
As wy twa wiene oaninoar keppele
As wy tegearre wennen
As wy tegearre wennen
As wy tegearre sliepten
As wy tegearre stoaren
As tegearre de himel ús oerfalle koe
Mar it barde dat Sint Piter net iependie
De doar fan 'e himel en gean jo wat ûnsin te fertellen
Wat as Ik pissed off
En do mei my oanstien dat ik oplosse mysels
En myn mes luts
En de loft syn búk trochboren
Miskien soe it bliuwe yn ús beide
Miskien soe it op ús beide falle
En de trochstutsen himel soe ynstoarte en alle jongfammen soene flechtsje
Yn Ai sessese, de dichter Zé da Luz útwurket in fantasy-sêne en romantysk fan in leave pear dat foarby gietin libben lang tegearre, ek begelieders yn 'e dea wêze.
De skriuwer stelt foar dat as er de himel berikt, it pear in rûzje hawwe soe mei Sint Piter. De man soe yn lilkens in mes lûke, it firmamint "piercearje" en de fantastyske wêzens dy't dêr libje befrije.
It is nijsgjirrich om it ferhaal fan dit gedicht te observearjen, sa kreatyf en ferrassend, kombinearre mei de taal regionaal en yn grammatikaal termen as "ferkeard" beskôge. Gedichten as dit binne foarbylden fan hoe't it saneamde "taalkundige foaroardiel" gjin reden hat om te bestean.
Dit gedicht is yn 2001 op muzyk set troch de noardeastlike band Cordel do Fogo Encantado . Kontrolearje hjirûnder in fideo mei de audio fan 'e sjongeres Lirinha dy't it recitearret.
Cordel do Fogo Encantado - Ai se Sesse3. De ellinde fan 'e tiid - Leandro Gomes de Barros
Houtgravure fertsjintwurdiget de dichter Leandro Gomes de Barros
As ik mar wist dat dizze wrâld
Ik wie sa korrupt
Ik wie yn staking gien
Mar ik wie net berne
Myn mem soe my net fertelle
De fal fan 'e monargy
Ik bin berne, ik waard tricked
Om yn dizze wrâld te libjen
Tin, rûch, bûgd,
Njonken fersegele.
Dat is hoe myn pake
Doe't ik begon te gûlen,
Hy sei net skrieme
It waar wurdt better.
Ik leaude it dwaas
Foar ûnskuldige ferwachte ik
Ik koe noch op in troan sitte
Beppe om my ôf te lieden
Si lang lynvir
Dat jild hat gjin eigner.
Leandro Gomes de Barros waard yn 1860 berne yn Paraíba en begûn om syn 30e hinne te skriuwen foar in libbensstyl, oant doe hie er yn ferskate hoedanigheden wurke. .
Leandro wie in kritysk man , dy't machtsmisbrûk oan de kaak stelde, ûnderwerpen as polityk, religy en wichtige eveneminten yn dy tiid oanpakke lykas de Oarloch fan Canudos en de komeet fan Halley.
Yn dit gedicht As ellinde fan de tiid lit de skriuwer ûntefredenens sjen oer de drege minsklike tastân yn it gesicht fan it ûnrjocht fan de machtigen. Tagelyk meldt it de hope op bettere dagen, kombinearre mei in bepaalde frustraasje.
4. Being northeastern - Bráulio Bessa
Ik bin in cowboy's doublet, ik bin couscous, ik bin rapadura
Ik bin in dreech en hurd libben
Ik bin in Braziliaansk noardeasten
Ik bin in gitaarsjonger, ik bin bliid as it reint
Ik bin in dokter sûnder te witten hoe te lêzen, ik bin ryk sûnder granfino te wêzen
Hoe mear ik út it noardeasten kom, hoe mear ik bin
Fan myn platte holle, fan myn slûge aksint
Fan ús gebarsten boaiem, fan dizze mishannele minsken
Hast altyd ferkeard, lijen wend
Mar ek yn dit lijen bin ik fan jongs ôf bliid
Hoe noardeastliker ik bin, de mear grutsk bin ik te wêzen
Lân fan libbene kultuer, Chico Anísio, Gonzagão de Renato Aragão
Ariano en Patativa. Goede, kreative minsken
Dit jout my gewoan nocht en hjoed wol ik wer sizze
Tige tank oanlot, hoe noardeaster ik bin
Hoe grutsker bin ik.
De dichter út Ceará Bráulio Bessa, berne yn 1985, hat de lêste tiid tige súkses. Bráulio wist mei help fan fideo's op ynternet tûzenen minsken te berikken en de literatuerkeunst en it foarlêzen fan snaren en de saneamde matuta-poëzij te fersprieden.
Yn dizze tekst hat er it oer de eare fan it noardeasten wêzen en ek oer de swierrichheden en foaroardielen dy't dizze minsken lije. De skriuwer neamt wichtige persoanen dy't yn dizze regio fan Brazylje berne binne, wêrûnder Patativa do Assaré, dy't in referinsje foar him is.
5. De bistestaking - Severino Milanês da Silva
Lang foar de floed
de wrâld wie oars,
de bisten sprieken allegear
better as in protte minsken
en in goed libben hân,
earlik wurke.
De direkteur fan it postkantoar
wie dokter Jaboty;
de kustynspekteur
wie de slûchslimme Siry,
dy't as assistint
de trickster Quaty hie.
De rôt waard neamd
foar dûanesjef,
in protte "moamba" dwaan
in protte jild fertsjinje,
mei Camundongo-feroardering,
Sjoch ek: 14 bêste plysjefilms om te sjen op Netflixklaaid as in seeman.
Cachorro wie in sjonger,
hâldde fan serenade,
wie tige riem,
yn in vest en strik,
hy soe de nacht op strjitte trochbringe
plus de Kever en de Kakkerlak.
De skriuwer fan dit gedicht is Severino Milanês da Silva, út Pernambuco dy't berne is yn1906. Hy waard bekend as in repentista, rymer en populêr skriuwer.
Severino konstruearre in wurk dêr't er histoaryske ferwizings mei in universum fan dreamlike en fantasy skepsels.
Yn dit gedicht (sjoen). allinne in úttreksel út it wurk), presintearret de skriuwer in kreative deidream wêrby't bisten minsklike posysjes ynnimme.
Sa hie elke bistesoarte in funksje yn 'e maatskippij, wêrtroch in nijsgjirrich ferhaal mooglik makke. oer de tastân fan minsken yn de wurkwrâld.
6. De romantyk fan 'e mysterieuze pauw - José Camelo de Melo Resende
Ik sil in ferhaal fertelle
Fan in mysterieuze pauw
Wa flechte yn Grikelân
Mei in dappere jonge
In grevinne meinimme
Dochter fan in grutske greve.
Wente yn Turkije
In kapitalistyske widner
Heit fan twa net-troude soannen
De âldste Jehannes de Doper
Dus de jongste soan
Syn namme wie Evangelista.
De âlde Turk wie yn besit
In stoffabryk
Mei grutte eigendommen
Jild en guod yn besit
Hy neilitten oan harren bern
Om't se hiel ticht wiene (...)
José Camelo de Melo Resende wurdt beskôge as ien fan 'e grutte Braziliaanske kordelisten. Berne yn 1885 yn Pernambuco, hy wie de skriuwer fan ien fan de grutste súksessen fan de kordel, it boekje De romantyk fan de mysterieuze pauw .
It wurk waard lange tiid taskreaun oan João Melquíades, dy't yn beslach naamfan skriuwerskip. Letter waard ûntdutsen dat it yndie troch José Camelo wie.
Dit wurk, dat wy yn de earste trije strofen sjen litte, fertelt oer it leafdesferhaal tusken de jonge man mei de namme Evangelista en de grevinne Creusa.
Yn 1974 publisearre de sjonger en komponist Ednardo it ferske Pavão mysterious, basearre op dizze ferneamde cordel-roman.
7. Primer of the people - Raimundo Santa Helena
(...) Bestriding is gjin misdied
Wêr is demokrasy
It allinne heart by de boarger
Syn soevereiniteit
Yn twangkrêft
Jezus wie subversive
Yn de ferzje fan tiranny.
Ik eigen myn pas
Ik meitsje keunst sûnder baas
Allinnich dy mei it fermogen
Moat opposysje wêze
Om't fjochtsje foar de swakken
Is taast yn de gatten
Yn it tichte tsjuster.
Raimundo Santa Helena heart ta de saneamde twadde generaasje fan noardeastlike cordelistas. De dichter kaam yn 1926 op 'e wrâld, yn 'e steat Paraíba.
Raimundo syn literêre produksje is tige rjochte op sosjale fragen en feroardielingen fan 'e kwalen fan 'e minsken, benammen de noardeastlike minsken.
Hjir freget de auteur demokrasy en ferdigenet de populêre macht, en neamt Jezus Kristus as in foarbyld fan opstân. Raimundo posysjes himsels noch altyd as de eigner fan syn keunst en ôfkear fan 'e eksessen fan bazen. De dichter ropt yn in wize ek oare minsken op om him mei te dwaan yn de striid tsjin ûnderdrukking.
8. De Slach by de BlinenAderaldo mei Zé Pretinho - Firmino Teixeira do Amaral
Omslach fan 'e snaar Cego's striid Aderaldo mei Zé Pretinho
Waardearje it, myn lêzers,
In sterke diskusje,
Ik hie mei Zé Pretinho,
In sjonger út 'e sertão,
Wa, yn 'e fers tanger,
Win elke fraach.
Op in dei besleat ik
Om Quixadá te ferlitten
Ien fan 'e prachtige stêden
Yn 'e steat Ceará.
Ik gie nei Piauí,
Om dêr de sjongers te sjen.
Ik bleau yn Pimenteira
Dan yn Alagoinha;
Ik song yn Campo Maior ,
By Angico en Baixinha.
Dêrwei hie ik in útnoeging
Om te sjongen by Varzinha.
[…]”
Firmino Teixeira do Amaral, berne yn Piauí yn 1896, is de skriuwer fan dizze ferneamde cordel. Yn dit ferhaal (dêr't wy mar in úttreksel sjen litte), pleatst Firmino Cego Aderaldo (in oare wichtige noardeastlike kordelist) as personaazje.
Yn it ferhaal wurdt in diskusje tusken Cego Aderaldo en Zé Pretinho ferteld. It feit wurdt ûnderfrege troch in protte minsken, wêrtroch't de twifel bliuwt oft sa'n "fjochtsjen" bard is. It is lykwols tige wierskynlik dat it in útfining van de skriuwer wie.
Dizze tekst is yn 1964 op muzyk set troch Nara Leão en João do Vale, opnommen op it album Opinion .
9. The Arrival of Lampião In Hell - José Pacheco
In geit út Lampião
Namme Pilão Deitado
Wa stoar yn in sleat
Yn in bepaalde ferline tiid
No troch it efterlânVision rint
Doing haunted
En hy wie dejinge dy't it nijs brocht
Wa seach Lampião oankommen
Hel op dy dei
Net lang om te draaien
De merk baarnde ôf
Safolle ferbaarnde hûnen stoaren
Dat it moai is om dy te fertellen
Hûndert âlde swarte manlju stoar
Wa net mear wurke
Trije pakesizzers fan Screw
En in hûn mei de namme Cá-traz
Mustadera is ek ferstoarn
En in hûn mei de namme Buteira
Satan's sweager
Litte wy mei de komst omgean
Doe't de lantearne klopte
In jonge
Ferskynd by de poarte
Wa bisto, hear?
Kid, ik bin in cangaceiro
Lampião antwurde him
Kid, nee! Ik bin in wachter
En ik bin jo partner net
Hjoed geane jo hjir net yn
Sûnder te sizzen wa't earst is
Kid, iepen de poarte
Wit dat ik Lampião bin
De fernuvering fan 'e hiele wrâld
Sa dizze wachter
Wa wurket by de poarte
Strokjes dy't grize fleagen
Sûnder ûnderskied te meitsjen
De geit skreau hy hat it net lêzen
De makaiba iet it op
Der is gjin ferjouwing dêr
De wachter gong en sei
Bûtenbliuwe en ik kom deryn
En ik praat mei de baas
Yn it sintrumkantoar
Hy wol dy wis net
Mar lykas ik dy sis
Ik sil dy meinimme
Lampião sei: Gean gau
Wa praat fergriemt tiid
Gean fluch en kom gau werom
En ik wol in bytsje fertraging
As se my net jouwe
